Dwa przenikające się środowiska: biednej, ale herbowej arystokracji oraz bogatych przemysłowców, i dwa typy ludzi: "pracowników dnia", ludzi uczciwych i wartościowych oraz "robotników nocy", czyli intrygantów, kombinatorów i pochlebców - stanowią świetnie zarysowane tło dla uwydatnienia głównej postaci tej ciekawej powieści obyczajowej Kraszewskiego. Jest nim zręczny i nie przebierający w środkach dyrektor budowy kolei żelaznych, sprytny i bogaty Juliusz Płocki, homo novus w wielkim świecie warszawskim, znakomicie kierujący "robotami".