Magdalena Wala „Cena niewinności”

Na kilka lat przed wybuchem pierwszej wojny światowej mały żydowski sztetl żyje własnym życiem. Jego mieszkańcy zajmują się swoją, dość trudną i zróżnicowaną codziennością. Nieopodal znajduje się piękny i dość bogaty dwór- tam życie płynie całkowicie inaczej. Zderzenie tych dwóch, zupełnie odmiennych, a jednak przenikających się światów, stanowi kanwę opowiedzianych przez autorkę historii. 

Bohaterkami są dwie młode kobiety. To przez ich pryzmat ukazana jest przedstawiona rzeczywistość. Rachela- dorastająca w żydowskiej rodzinie dziewczyna- ma w sobie wiele sprzecznych emocji. Z jednaj strony, pragnie być podporządkowana rodzinie i tradycji, z drugiej jednak kiełkuje w niej bunt przeciwko skostniałym zasadom. Brak zgody na zastaną rzeczywistość podsycany jest przez nieudane małżeństwo siostry, które wbrew jej woli zostało zaaranżowane przez krewnych. Brak możliwości stanowienia o własnym losie utwierdza Rachelę w przekonaniu, iż jej życie winno znajdować się tylko i wyłącznie w jej własnych rękach. Wszystko dodatkowo komplikuje się, gdy wybucha wojna... Sytuacja rodziny i wojenne okoliczności umacniają bohaterkę, w silniejszej niż zdrowy rozsądek, potrzebie samostanowienia o sobie. Panna Jadwiga to druga z bohaterek powieści, która w naiwny, charakterystyczny dla warstw wyższych, sposób poznaje otaczający świat i ludzi. Mylnie określa przyjaciół i wrogów. Pada ofiarą czynności, które trwale zdeterminują jej dalsze życie. Między młodymi dziewczętami zawiązuje się coś na kształt przyjaźni. Przekazują sobie wiedzę o dwóch różnych światach, w których przyszło im żyć. Rachela boryka się z problemami dnia codziennego, głodem, ubóstwem, ciężką pracą, odrzuceniem i codzienną niesprawiedliwością. Jadwiga, żyjąca w pięknym dworze, mająca bogatego wuja i wpływową matkę pozostawiona jest sama sobie. W samotności dojrzewa i odkrywa tajniki intymnego życia kobiety. 

Niewątpliwie bohaterem zbiorowym powieści jest społeczność żydowska zamieszkująca niewielki sztetl. Małe żydowskie miasteczko rządzi się swymi własnymi zasadami, a prawo i moralność zbiorową wyznaczają co zacniejsi, nie zawsze prawi, mieszkańcy. Zdecydowanie o pozycji rodziny decyduje jej stan posiadania. To, co dzieje się za zamkniętymi drzwiami domów pozostaje wielką, publiczną tajemnicą. Kobieta ponosi odpowiedzialność za funkcjonowanie rodziny, natomiast niepodważanym prawem mężczyzny jest ciągłe studiowanie świętych ksiąg. Mieszkańcy doświadczają trudu i znoju wojennego. Muszą zmierzyć się z tą nieludzką rzeczywistością. Głód, niepewność jutra, brak środków do życia wyciska swe piętno i zmusza dotąd uczciwych ludzi do niecnych czynów, kobiety do nierządu, a dzieci do pracy ponad siły. 

Trudy wojenne to jednak niejedyne doświadczenia, które spływają na społeczność żydowskiego miasteczka. Gdy dochodzi do okrutnego morderstwa, prawda o znajdującym się w pobliżu zwyrodnialcu staje się coraz bardziej wyrazista. Jednak w imię niewłaściwie pojmowanego spokoju i systemu zależności na całe okrucieństwo dziejące się w sąsiedztwie spuszczona zostaje zasłona milczenia.

Rachela, w konsekwencji swych wyborów, zostaje napiętnowana i pozbawiona jakichkolwiek perspektyw na spokojne życie. Dlatego, gdy w obliczu niechcianych zaręczyn pojawia się nieznany przybysz- traktuje go jako męża opatrznościowego i powierza swój los w jego ręce. I w tym momencie rozpoczyna się jej wielka i trudna lekcja życia.

„Cena niewinności” to pierwsza część dylogii „Niepokorne”. Autorce udało się do wysokich granic podnieść poziom zaskoczenia, niedowierzania i czytelniczej ciekawości, dlatego drugi tom może być wielce interesujący.

#recenzja #pierwszawojnaswiatowa #wojna #sztetl #zydowskiemiasteczka #dylogia #kobieta #zydzi