Powieść opowiada o losach młodzieży uczącej się w gnypowickiej szkole. Główny bohater, Gustaw Cykorz przez kolegów zwany Fuksem przeprowadza się z rodzicami do Gnypowic Wielkich, gdzie jego ojciec buduje kominy kopalniane. Chłopiec trafia w środowisko, gdzie działają dwa szkolne gangi - Blokerzy z Nieradkiem na czele i Matusowie, których wodzem jest Ernest. Pierwsi są mieszkańcami bloków i chodzą do klas VI i VII b, drudzy rdzennymi Ślązakami z klas VI i VII a. Od początku roku szkolnego Gustaw poddany zostaje regularnemu szlifowaniu, tj. zabiegom mającym na celu przystosowanie go do życia szkolnego. Oba ugrupowania walczą przy tym o to, by Cykorz przystąpił do ich gangu. Cykorz skutecznie się opiera, ale wreszcie musi podjąć decyzję.