Lalka

Bolesław Prus
7.9 /10
Ocena 7.9 na 10 możliwych
Na podstawie 469 ocen kanapowiczów
Lalka
Popraw tę książkę | Dodaj inne wydanie
7.9 /10
Ocena 7.9 na 10 możliwych
Na podstawie 469 ocen kanapowiczów

Opis

Jak mogliby wyglądać współcześni Izabela Łęcka i Stanisław Wokulski? Czy ich problemy są wciąż aktualne? Sprawdź nową superprodukcję na podstawie „Lalki” Bolesława Prusa. Gwiazdorska obsada, m.in. Julia Wieniawia (Izabela Łęcka), Adam Woronowicz (Stanisław Wokulski), Wiktor Zborowski (Ignacy Rzecki), Barbara Kurdej-Szatan (Kazimiera Wąsowska) czy Maciej Musiał (Julian Ochocki), pozwala spojrzeć na niezapomnianych bohaterów z zupełnie nowej perspektywy.

Serial dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura w sieci.

Przygotowanie scenariusza serialu: Magdalena Zych-Chludzińska na podstawie powieści “Lalka” Bolesława Prusa

Reżyseria: Krzysztof Czeczot i Maciej Zych

W rolach głównych: Julia Wieniawa-Narkiewicz, Adam Woronowicz, Wiktor

Zborowski, Krzysztof Czeczot, Barbara Kurdej-Szatan, Maciej Musiał

W pozostałych rolach: Krzysztof Szczepaniak, Stanisław Biczysko, Anna

Korcz, Agata Trzebuchowska,Katarzyna Żak, Anna Próchniak, Stanislaw Brejdygant, Agata Turkot, Leszek Zduń, MIłogost Reczek i inni

Realizacja dźwięku: Maciej Zych, Krzysztof Czeczot, Jan Jędrzejczyk,

Agata Lenarczyk i Wojciech Pątkiewicz

Producent wykonawczy: Osorno Media

Koproducent: Empik Go

ISBN: 978-87-26-42617-5, 9788726426175
Wydawnictwo: Empik Go
dodana przez: beata87
Mamy 33 inne wydania tej książki

Autor

Bolesław Prus Bolesław Prus
Urodzony 20 sierpnia 1847 roku w Polsce (Hrubieszów)
Bolesław Prus, właściwie Aleksander Głowacki herbu Prus – polski pisarz, prozaik, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu, współtwórca polskiego realizmu, kronikarz Warszawy, myśliciel i popularyzator wiedzy, działacz społeczny, propagator turysty...

Pozostałe książki:

Lalka Kamizelka Faraon Katarynka Antek Emancypantki Anielka Placówka Z legend dawnego Egiptu Lalka tom 2 Świąteczna noc Lalka tom 1 Omyłka Powracająca fala Grzechy dzieciństwa Wybór nowel Nawrócony Michałko Na wakacjach Pojednani Diabli wiedzą co... Wiersze i opowiadania polskich pisarzy Dziwna historia Lalka tom 3 Nowele Przygoda Stasia Anielka. Placówka Antek Katarynka i inne nowele Baśnie polskie Dzieci Lokator poddasza Pan Wesołowski i jego kij Polska nowela fantastyczna. Władca czasu Sukienka balowa Antek. Katarynka. Z legend dawnego Egiptu Faraon. Tom 1 Faraon. Tom 2 Godziny dzieciństwa Kamizelka i inne opowiadania Bolesław Prus Mezalianse... Mezalianse... O uśpionej pannie i zaklętych skarbach na dnie potoku Ogród Saski Pisma wszystkie. Powieści. Dzieci Pisma wybrane. Tom 3. Anielka. Placówka. Dzieci Siedmiu z poczuciem humoru Baśnie polskie Cienie Na Saskiej Kępie O ideale doskonałości Przeklęte szczęście Siedmiu mistrzów niespodzianki Szkatułka babki Woda Żywa. Baśnie pisarzy polskich Ze wspomnień cyklisty Baśnie największych pisarzy polskich Doktór filozofii na prowincji Dusze w niewoli Kamizelka. Michałko Katarynka / Z legend dawnego Egiptu Kroniki. Wybór t. I Kłopoty babuni Listy do narzeczonej i żony Literackie notatki o kompozycji Na wakacjach / Nawrócony / Sen Najpiękniejsze baśnie polskie Nic nie ginie O ideale doskonałości. Odczyt O odkryciach i wynalazkach O złudzeniach w życiu Opowiadania Prusa Pałac i rudera Pisma Pisma Wszystkie. Kroniki. Tom IV: 1885 Pisma wszystkie. Humoreski, nowele, opowiadania. Tom I: 1864-1874 Pisma wszystkie. Humoreski, nowele, opowiadania. Tom II: 1874-1875. Tom III: 1875-1876 Pisma wszystkie. Humoreski, nowele, opowiadania. Tom IV: 1876-1877. Tom V: 1878-1879 Pisma wszystkie. Korespondencja. Tom I: Listy Bolesława Prusa Pisma wszystkie. Korespondencja. Tom II: Listy do Bolesława Prusa Pisma wszystkie. Kroniki. Tom I: 1874 "Kolce". Tom II: 1874 "Gazeta Polska", "Niwa". Tom III: 1875-1876 "Niwa" Pisma wszystkie. Kroniki. Tom IV: 1875. Tom V: 1876 Pisma wszystkie. Kroniki. Tom VIII: 1879. Tom IX: 1880 Pisma wszystkie. Kroniki. Tom X: 1881. Tom XI: 1882-1883 Pisma wszystkie. Notatki twórcze. Notatki "lubelskie" Pisma wszystkie. Notatki twórcze. Tom II: Notatki o kompozycji 1886-1889 Pisma wszystkie. Notatki twórcze. Tom III: Kompozycja. Zeszyty I-III. 1896-1898 Pisma wszystkie. Powieści. Przemiany Pisma wszystkie. Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka. Tom III: 1889-1900. Tom IV: 1901 Pisma wszystkie. Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka. Tom V: 1902-1912 Przygoda Stasia i inne nowele Sieroca dola Sława To i owo, właściwie zaś ani to, ani owo, czyli 48 powiastek dla pełnoletnich dzieci Wieś i miasto Wędrówka po ziemi i niebie Zemsta
Wszystkie książki Bolesław Prus

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki

Moja Biblioteczka

Już przeczytana? Jak ją oceniasz?

Recenzje

Wielka książka o obłędnej miłości

31.05.2021

Arcydzieło Prusa jest moją ukochaną książką, do której wracam bez przerwy. Mam trzy nagrania audio, czytane przez Zbigniewa Zapasiewicza (świetnie), Jerzego Kamasa (bardzo dobrze) i Jarosława Gajewskiego (dobrze); niestety dwa pierwsze audiobooki są okrutnie okrojone, tylko trzeci daje pełną wersję powieści. Ostatnio ukazała się wersja wzorcowa k... Recenzja książki Lalka

@almos@almos × 19

Kilka słów o życiu idealisty "epoki przejściowej"

3.09.2021

Powroty po latach do niegdyś ulubionych książek bywają trudne i rozczarowujące. Trudne, bo ciężko wygospodarować czas na powtórną lekturę, gdy na rynku dostępnych jest tyle ciekawych pozycji. Rozczarowujące – bo jak wiadomo „nie wchodzi się dwa razy do tej samej rzeki”*. Czas mija, my się zmieniamy, dorastamy, poważniejemy, jesteśmy po prostu inny... Recenzja książki Lalka

@Antoniowka@Antoniowka × 16

Zrozumienie to sedno

23.01.2021

Czy o "Lalce" można jeszcze cokolwiek mądrego powiedzieć? Powieść została przemaglowana na milion sposobów przez ambitne polonistki w liceach, tysiące uczniów zdążyło ją znienawidzić za długie godziny czytania i zbyt dokładne opisy miast (ach, te opisy w książkach - nie ma nic gorszego!). Książka ta jest powszechnie znana, ale mało kto (oczywiści... Recenzja książki Lalka

@zaczarowanadorotka@zaczarowanadorotka × 5

Czas płynie, a my nadal jak lalki...

22.09.2021

Lalka Bolesława Prusa to powieść, o której słyszeli niemalże wszyscy. Niejednej osobie spędziła sen z powiek, kiedy w głowie ukazywała się jako obowiązkowa lektura szkolna. Innych z kolei zmorzyła snem, gdy bezskutecznie próbowali przedrzeć się przez gąszcz stron. Zarówno jedni, jak i drudzy, nie wspominają spotkania z utworem Prusa z miłością w s... Recenzja książki Lalka

@potarganerude@potarganerude × 2

Moja opinia o książce

Opinie i dyskusje

@Zuell_Zuell
2020-03-19
10 /10
Przeczytane Literatura piękna -- polska

Absolutne arcydzieło.
Doceni je czytelnik literacko dojrzały i wrażliwy lub też czytelnik życiowo dojrzały i doświadczony. Ten pierwszy przeczytał w swoim życiu już na tyle książek, aby z łatwością odkrywać, porównywać i rozumieć. Ten drugi — doznał głębokich uczuć, różnorakich trosk i radości, obaw i rozterek, dokonywał wyborów, definiował życiowe cele i jego świadomość jest na tyle bogata, że potrafi zrozumieć, a nawet się utożsamić.
Obydwaj zapragną zapewne przeczytać dzieło ponownie, a przy kolejnym czytaniu dostrzegą w nim nowe, niedostrzegane wcześniej treści.

Natomiast nie doceni "Lalki" zmuszony do przeczytania licealista, bo ani nie jest przygotowany merytorycznie (nie zna tła polityczno-historycznego, zależności gospodarczych; nie rozumie ówczesnych ideałów, priorytetów mieszczaństwa, obyczajowości arystokracji), ani nie jest odpowiednio dojrzały emocjonalnie i społecznie, żeby pojąć miłosny obłęd Wokulskiego czy emocje i wyrachowanie Izabeli, rozgoryczenie (religią, moralnością, tradycją) doktora Szumana, czy też dylematy idealistów Rzeckiego i Ochojskiego.

Poza tym licealista zwyczajnie nie poświęci odpowiednio dużo czasu na wystarczające zagłębienie się w lekturę (bo matematyka, fizyka, biologia, Facebook, życie).

A "Lalka" jest wciąż w kanonie lektur. Wciąż jest "uśmiercana" poprzez bezduszne omawianie, odpytywanie ze szczegółów, i pobieżne czytanie streszczeń. Oraz powiększanie chóru młodocianych krytyków, oceniających le...

× 20 | Komentarze (4) | link |
@Siostra_Kopciuszka
2020-09-30
10 /10
Przeczytane ☘️ Przeniesione z LC 📘 Jedynki

Cóż więcej , ponad to co już zostało powiedziane , można jeszcze napisać nowego o tej pozycji ? Zwłaszcza kiedy wystawia się jej ocenę w postaci maksimum gwiazdek . Powiem tylko , a właściwie powtórzę to co już mówiłam przy okazji opiniowania '' Ferdydurke '' . Takie książki nie powinny być szkolnymi lekturami . Całą jakże różnorodną i obszerną gamę treści , fabuły docenić można do końca i prawdziwie dopiero w wieku dojrzałym , nie nastoletnim , kiedy hormony buzują pod skórą i jedynym wątkiem z '' Lalki '' do przyjęcia i przeczytania był wątek romansowy . Dziewczyny wzdychały do Wokulskiego , wywracały oczami i żałowały że ten Wojtek z klasy obok nie potrafi tak kochać jak Wokulski , a chłopcy sarkali na Izabelę , bo co to za głupia baba , że takiego porządnego faceta nie chce . A w ogóle to co on tak lata za jedną spódniczką . A przecież burzliwe wzloty i upadki '' związku '' arystokratki Izabeli i kupca Wokulskiego to tylko jeden z wątków i tak naprawdę , wcale nie najważniejszy . Prus wykonał doskonałą robotę , a ja na jej docenienie potrzebowałam długich lat '' po szkolnych '' , wielu osobistych doświadczeń i morza innych przeczytanych książek . Apeluję więc , ludzie , jeśli czytaliście '' Lalkę '' gdzieś tam , kiedyś w szkole i jeszcze jak wam się wtedy nie podobała , spróbujcie przeczytać ją raz jeszcze , założę się że ujrzycie tę powieść w zupełnie innym świetle

× 8 | Komentarze (2) | link |
@ksiazkowymolik25
2024-09-24
10 /10

Czy literatura pozytywistyczna może być pasjonująca? Jeśli o tym wątpicie, „Lalka” Bolesława Prusa z łatwością was przekona, że odpowiedź brzmi: jak najbardziej! Wbrew skojarzeniom z ciężkimi lekturami szkolnymi, ta książka to prawdziwa perełka. Choć wydaje się być monumentalną powieścią o wielkomiejskiej Warszawie XIX wieku, w rzeczywistości to pełna emocji i kontrastów opowieść o miłości, ambicjach, społecznych przemianach i wewnętrznych rozterkach człowieka.

Na pierwszy rzut oka „Lalka” jest historią nieszczęśliwej miłości. Główny bohater, Stanisław Wokulski, jest człowiekiem sukcesu. Zbił majątek na handlu, powrócił do Warszawy po wojennych przygodach, stając się szanowanym przedsiębiorcą. Jednak mimo swoich osiągnięć, w jego sercu tkwi jedna wielka pustka – nieodwzajemniona miłość do Izabeli Łęckiej. Piękna i wyniosła panna Łęcka, zubożała arystokratka, z początku ignoruje zaloty Wokulskiego, uważając go za nuworysza. Przez długi czas manipuluje nim i zwodzi, co doprowadza do tragicznych konsekwencji. Można by powiedzieć, że jest to klasyczna opowieść o niespełnionym uczuciu – ale to tylko wierzchołek góry lodowej.

„Lalka” to także głęboka refleksja nad polskim społeczeństwem w XIX wieku. Prus pokazuje różne klasy społeczne – od arystokracji, która żyje w świecie marzeń, często nie mając środków na codzienne życie, po przedsiębiorców i kupców, jak Wokulski, którzy dzięki pracy próbują coś osiągnąć. Z jednej strony mamy wyideal...

× 4 | link |
MM
@Lalaith
2011-02-21
10 /10
Przeczytane

Strasznie dużo czasu pochłonęło przeczytanie jej co świadczy o tym, ze książka sama w sobie jest "wymagająca" (+ dodatkowy czynnik: przymus :| ); książka niewątpliwie mistrzowska i kopiując Dick'a - niezmiernie precyzyjna, jak na pozytywizm przystało; jednak wydała mi się ciutko nierówna: wątek paryska wciąga nieziemsko, lecz m.in. opis "poIzabelowego" Wokulskiego nuży ( o samej I. nie wspomnę, ale taka jej rola); +za bohaterów + za "perełkowe" fragmenty (opis poznawania kamienicy i jej mieszkańców rodem z psychiatryka - cudo ;) + za zakończenie. aczkolwiek wolałabym przeczytać z własnej woli w odpowiednim czasie ^^

× 3 | link |
@zooba
@zooba
2019-11-27
8 /10
Przeczytane 2018 Audiobooki

To była moja pierwsza lektura "Lalki" w całości. Bojkotowałam ją konsekwentnie bo główna bohaterka, o której od zawsze miałam złą opinię, jest moją imienniczką. Jak Prus mógł to imię nadać pustej lali, zainteresowanej tylko podrywem i modą, której jedynymi zaletami była uroda i arystokratyczne pochodzenie. Czułam jednak, że warto po powieść sięgnąć i kiedy prof. Koziołek zestawił ją z książką Michaela Sandela "Czego nie można kupić za pieniądze?", nie chciałam dłużej zwlekać z lekturą.
Fabuły nie będę streszczać, trudno jej nie znać lepiej lub gorzej. Podsumuję tylko moje wrażenia.
Minusy - no cóż, nie ma co ukrywać, trzytomowa powieść skazana jest na obecność przydługich fragmentów, mało ciekawych dygresji i powtórzeń. Te ostatnie irytowały mnie najbardziej. Rzecki - na początku powieści Prus podaje informację, że sklepem zawiadywał czterdziestokilkuletni Rzecki, który przez cała resztę książki zachowuje się jak zgrzybiały staruszek żyjący rojeniami o potędze rodu Napoleona, oderwany od rzeczywistości. Postać może i budząca współczucie ale niewiele więcej. Postać pani Stawskiej również nie zrobiła na mnie dobrego wrażenia - przedobrzył Prus robiąc z niej wzór cnót, współcześnie (albo tylko mnie) taka postać wydaje się niewiarygodna.

Plusy:
Zagadnienie kupna miłości za pieniądze i same interakcje między Wokulskim a Belą fascynowały mnie. Starałam się spojrzeć na Łęcką bardziej życzliwym okiem, w końcu dziewczyna nie miała wielu opcji w życiu, bez wykszta...

× 2 | link |
@Potania
2012-01-11
8 /10
Przeczytane Lektury Szkolne

Jedna z moich ulubionych lektur, choć czasem jak kilka osób poniżej miałam ochotę wedrzeć się w świat opisany na kartkach i przywrócić do porządku dziennego zarówno Wokulskiego jak i Łęcką. Dialogi są na najwyższym poziomie i często zabawne (patrząc z odpowiedniej perspektywy). Opis Powiśla, Paryża i kamienicy wypadł według mnie najlepiej. Warszawa jest bardzo dokładnie przedstawiona wiele osób śmie twierdzić, że książka może robić śmiało za przewodnik po ówczesnej Warszawie jak i po współczesnej, niestety nie miałam jeszcze okazji podążać śladami Wokulskiego po stolicy ;) Polecam tą książkę, choć jest troszkę ciężka. Nie tylko przez wielowątkowość, ale też przez ilość stron. Polecić ją mogę zwłaszcza maturzystą, bo w moim mniemaniu wypada tak samo jak "Dziady" tzn. do wszystkiego można ją przyczepić jako przykład ;)

× 2 | link |
@Umrzyk
@Umrzyk
2008-12-10
10 /10
Przeczytane

Bardzo lubię czytać powieści z okresu pozytywizmu ("Ludzie Bezdomni", "Nad Niemnem"), Lalkę również przeczytałem jednym tchem. Fabula wciągająca, choć "pamiętnik starego Subiekta" mógł chwilami męczyć (np. opis bitwy z wojskiem austriackim). Cóż więcej powiedzieć... szkoda Stacha, chyba każdy w czasie lektury sympatyzował z tą postacią i wolałby aby swoje uczucia ulokował w innej osobie aniżeli panna Iza.Lektura czy nie, mogę "Lalkę" polecić jako ciekawa i niekiedy pouczającą książkę. Naprawdę warto przeczytać.

× 2 | link |
@sanggu
@sanggu
2012-02-25
8 /10
Przeczytane

Książka była moją lekturą w 2 liceum . Nie przeczytałam jej ( a raczej jakieś 60 stron). Jednak po skończeniu szkoły średniej powiedziałam sobie że MUSZĄ JĄ PRZECZYTAĆ. I przeczytałam. Wciągnęłam się i żałowałam ,że tak późno się za nią zabrałam . A może nie ma czego żałować ? Nie byłam poddana presji czasu do omawiania lektury. A wiadomo zawsze to mniejsza przyjemność czytania ....

× 2 | link |
@snaky_reads
2021-02-06
8 /10
Przeczytane

Moja pierwsza nieromantyczna lektura od jakiegoś roku. Bardzo fajna odskocznia, romantyzm zaczynał mnie już męczyć. A "Lalka" nawet mnie wciągnęła, dobrze się bawiłem podczas czytania i sporo wyniosłem. Fajne przejście z jednej epoki do drugiej, widać wpływ romantyzmu, ale jednak pozytywistyczne idee już zaczynają kwitnąć.

× 2 | link |
@nicCiekawego
@nicCiekawego
2012-05-09
10 /10
Przeczytane

Jedna z lepszych lektur z jakimi przyszło mi sie zmierzyć, jednak przekaz jest bardzo zakłócony. Niekiedy na pierwszy plan wychodzą wątki mniej ważne ( pani Stawska i lalka) i nie zauważamy przez to że autorowi chodziło o ukazanie trzech pokoleń polskich idealistów. Ale jednak jak na lekturę - 5 gwiazdek. Jak na zwykłą książkę - 3,5.

× 2 | link |
@agnieszka_hrehorowicz
@agnieszka_hrehorowicz
2023-02-15

Na Panaprusowej "Lalce" nauczyłam się czytać 🤗. Treści wprawdzie nie rozumiałam, za to Izabela Łęcka prezentowała mi się na tym swoim ulubionym szezlongu niczym jaka Królowa Śniegu. Pan Falski nie był mi później wcale potrzebny... 😁

× 2 | link |
@Ola_Grudziecka
@Ola_Grudziecka
2020-01-03
9 /10
Przeczytane

Przepiękna lektura do której z pewnością będę wracać z dużym sentymentem. Jest ona idealnym przykładem na zaobserwowanie różnych osobowości, charakterów, ludzkich wad i zalet. Zwraca uwagę na to, że świat ludzi bogatych, ,,z wyższych sfer'' w rzeczywistości może być pełen fałszerstw, zakładanych ,,masek''.. Prosty język, rozwijająca się fabuła z każdym rozdziałem, a nade wszystko najciekawszy wątek głównego bohatera, sprawił, że ,,Lalka'' szybko zdobyła moje serce. Do samego końca miałam nadzieję, że Wokulski jednak przekona się do p. Stawskiej.;) Po przeczytaniu czułam żal, że nigdy nie dowiem się, co tak naprawdę stało się z jego losami, pozostają tylko domysły..Książka na duży plus. 9/10!

× 1 | link |
@Medivh
@Medivh
2010-09-21
5 /10
Przeczytane

Czytałem w wersji trzytomowej i jak na mój gust o jeden tom za dużo pojawił się. Nie zrozumcie mnie źle - "Lalkę" czyta się łatwo i szybko, ale momentami poprawi przynudzać. Jak dla mnie to żadne dzieło sztuki. Ktoś pode mną napisał, a ja się z nim zgadzam, że nie widzi sensu w wyszukiwaniu cech romantycznych oraz pozytywistycznych bohatera. Po co? Nie mniej jednak Prus stworzył całkiem ciekawy świat z bohaterami pełnymi życia i oryginalności. Polecam jako lekturę szkolną. Jeżeli mielibyście czytać to dla siebie, lepiej sięgnijcie po inną pozycję.

× 1 | link |
@beata87
2019-11-17
9 /10
Przeczytane Domowa biblioteczka Najukochańsze

Genialna

× 1 | link |
@izvbelv
@izvbelv
2020-03-30
8 /10

Zawsze miałam awers do lektur szkolnych. Ta była chyba pierwszą, którą przeczytałam naprawdę, w całości, a co gorsze, na lekcji polskiego broniłam mojej imienniczki, Izabeli, a nawet tę obronę wygrałam! Nie dlatego oczywiście, że uważam iż Izabela nie robiła nic złego, ale swoją obronę skierowałam w punkt skąd pochodzi to zachowanie i co jest jego przyczyną. To mnie samej pomogło zrozumieć istotę tej książki i do tej pory uważam ją za jedną z lepszych z kanonu lektur szkolnych.

| link |
Zaloguj się aby zobaczyć więcej

Cytaty z książki

Człowiek jest wtedy najszczęśliwszy, kiedy dokoła siebie widzi to, co nosi w sobie samym
Miłość, ten motyl, którego jedno skrzydło nazywa się niepewnością, a drugie oszustwem.
Najgorsza pewność jest lepsza od niepewności.
Jeżeli on zna tak Ciebie, jak Ty jego, to oboje bardzo się nie znacie.
Miłosierdzie hoduje bezczelnych próżniaków.
Dodaj cytat

Pozostałe książki z cyklu

Pisma wybrane. Tom 1. Nowele
Pisma wybrane. Tom 1. Nowele
Bolesław Prus
9/10
Pierwszy z sześciu tomów cyklu.
Pisma wybrane. Tom 3. Anielka. Placówka. Dzieci
Pisma wybrane. Tom 3. Aniel...
Bolesław Prus
8/10
Obecne w nowelach wątki wiejskie wykorzystane zostały także w dwu większych utworach: Anielce i Plac...
Pisma wybrane. Tom 5. Emancypantki
Pisma wybrane. Tom 5. Emanc...
Bolesław Prus
8.2/10
Piąty z sześciu tomów cyklu
Pisma wybrane. Tom 6. Faraon
Pisma wybrane. Tom 6. Faraon
Bolesław Prus
7.9/10
Ostatni z sześciu tomów cyklu.
© 2007 - 2024 nakanapie.pl