Niewolnik jest przede wszystkim powieścią o Żydach oraz przejmującą historią miłości wykształconego Żyda, Jakuba, i oddanej mu chłopki, Wandy. Jakub staje przed różnymi dylematami: zmaga się ze sobą, z polską i żydowską społecznością, z Bogiem, którego pyta, dlaczego istnieje na świecie zło i niesprawiedliwość. Nieustannie doświadczany przez człowieka i przez Wszechmocnego, do końca życia nie traci ani wiary w Opatrzność, ani życzliwości do ludzi.