Czarna torebka

Ta książka to jak elementarz tożsamości...a czarna torebka Deli, babki Agaty Tuszyńskiej jest jak przerwane milczenie..., tylko słów brakuje aby poskładać zdania, a z nich pełną historię jak było...ta, wypełniona często tylko domysłami, jest tak przejmująca, że trzeba się co chwilę zatrzymywać, aby pozbierać rozsypane uczucia...

Mnie najbardziej poruszył wymyślony przez Agatę Tuszyńską list do Deli od jej męża - jak mógłby wyglądać...z jakiego by się ucieszyła...

Przepiękna szata graficzna książki, sama forma, ułożenie zdjęć, dwukolumnowa strona - a wszystko w formie albumu-pamiętnika sprawiają, że obcujemy z jednej strony z osobistym zapisem wspomnień, a z drugiej z ważnym świadectwem czasów, o których nie można zapomnieć.

Zapragnęłam napisać historię mojej babci...dla siebie, a może dla niej...lecz może stać mnie będzie tylko na list...

Czarna torebka to wszystko, co pozostało po Zofii Zmiałowskiej. Ukrywającej się Żydówce, która wywalczyła życie dla swojej córki, matki autorki. Niepozorny przedmiot wypełniony wszystkim, co miało zagwarantować przetrwanie (jak podrobione dokumenty czy obrazek Jezusa), ale i tym, co niosło pociechę (listy od córki przebywającej na kolonii oraz od męża z obozu). Rzeczy te stały się wszystkim, co po niej pozostało. Wymazana z pamięci rodziny, przetrwała jedynie z ich pomocą. Bo wspomnienia zbyt bolały córkę i męża. Bo Dela Przedborska skutecznie zacierała ślady.

Agata Tuszyńska słynie ze swoich reportaży i biografii o żydowskiej przeszłości wojennej oraz tekstów bardziej osobistych i poetyckich, które skupiają się na jej doświadczeniach. W „Czarnej torebce“ połączyła te dwa światy i zapisała strony domysłami oraz uczuciami odnośnie babki. Stworzyła nieco chaotycznie wniknięcie w życie osoby, po której nie zostało wiele śladów. Znalazła wszystko, co pewne na jej temat, a reszta... Reszta to...

Agata Tuszyńska "Czarna torebka",

"Noszę ją stale. Ze sobą. I w sobie. Czarna torebka mojej żydowskiej babki Deli. Polska torebka. Moje aryjskie papiery. Barwy ochronne. Legitymacja życia. Przepustka w jasny los. Zawsze mogę do nich sięgnąć, gdyby się okazało, że jestem podejrzana. A podejrzany jest lęk. I on mnie łączy z tymi, dla których zbudowano Treblinkę. Powtarzam dobie jedenaste przykazanie: nie bój się. I wychodzę z torebką na spacer".

Za wszelką cenę uchwycić się życia. Ocaleć z Zagłady. Uratować kogo się da. Dzieci. A jeśli to okaże się niemożliwe, bezwzględnie nie pozwolić na wymazanie z ludzkiej pamięci. Mieć wśród najbliższych osoby, z których wspomnień możliwe będzie odtworzenie historii. Albo chociażby zamknąć fragmenty swojego życia w pozostawionych przedmiotach. Przypominać o sobie. I nie pozwolić, by obrazy współczesnej pamięci zbiorowej pozaginał pryzmat krzywego zwierciadła.

Dela Goldstein, której historia zaczyna się w jednej z wielu łęczyckich żydowskich rodzin. Dela Przedborska współtworząca z kilkunastoma innymi członkami rodziny przymusową społeczność warszawskiego getta. Zofia Zmiałowska budująca swoją nową tożsamość intendentka z Otwocka, której wielokrotnie ocalane życie, przerwał nieszczęśliwy wypadek. I czarna torebka, w której zgromadzony został cały dorobek życia. Spadek przekazany w ręce wnuczki.

Agata Tuszyńska w "Czarnej torebce", której wydanie uzupełniają liczne fotografie zawartości pełnej drobiazg...

„Czarna torebka” to osobista opowieść autorki, w której opisuje nam proces odkrywania swojej zaginionej babki i jej wojennych losów dzięki przedmiotom odnalezionym w tytułowej czarnej torebce. Agata Tuszyńska w swojej historii porusza kwestię zaginionej tożsamości, walki i okrucieństwa tamtych czasów, które odcisnęły swoje piętno na ludziach, którzy przeżyli. Autorka stworzyła bardzo ważny tekst, pełen emocji i domysłów, a wszystko to w zgrabny, nieco poetyki i momentami chaotyczny sposób. Dzięki czemu otrzymaliśmy opowieść utkaną z faktów, które udało się ustalić i domysłów, które mogły mieć w sobie ziarno prawdy. Pytań jest mnóstwo, ale odpowiedzi niewiele. Ta książka ma w sobie moc, moc refleksji i zadumy, które wymuszają zatrzymanie się i spojrzenie wstecz do własnych korzeni. Kolejnym atutem tej książki jest szata graficzna. Całość została zaprojektowana tak, by nie tylko cieszyć oko czytelnika, ale również poczuć klimat. Czytając, chłoniemy emocje i fakty, brniemy przez domysły i spekulacje, a całość uzupełniamy zdjęciami. Krótko mówiąc, minimalizm, prostota i fragmenty przeszłości w połączeniu ze stylem pisarskim autorki stworzyły coś wyjątkowego.

Nic nie wiem o mojej żydowskiej babci, bo zginęła wiele lat przed moimi narodzinami, a mama (córka) i dziadek (mąż) nie chcieli o niej rozmawiać, dlatego spróbuję coś na jej temat wymyślić, rozpisane na 100 stron z estetycznie zakomponowanymi zdjęciami.

Ciekawostka z archiwum rodzinnego, niekoniecznie nadająca się do publikacji w formie książki.