Dusza granicy recenzja

Surowa opowieść z końca XIX wieku o życiu rodziny De Boerów, twardych włoskich górali, którzy na stromych zboczach gór nad rzeką Brentą w Wenecji Euganejskiej uprawiają tytoń. To ciężka i wyczerpująca praca przynosząca niewielkie zyski, bo handel tytoniem jest zmonopolizowany przez państwo, które mało płaci rolnikom za zbiory. Aby nieco zwiększyć swoje dochody, górale zmuszeni są do ryzykownego i niebezpiecznego przemytu tytoniu.

W gruncie rzeczy mamy do czynienia z westernem, którego bohaterami są samotni ludzie uprawiający ziemię lub przemierzający bezkresne lasy i góry. Ci ludzie mogą liczyć tylko na siebie, muszą się wykazać nieustępliwością i odwagą, żeby pokonać liczne przeciwności.

Tak jak w westernie, w książce Righetto władza państwowa jest odległa a przede wszystkim opresyjna i karząca, każdy z nią kontakt oznacza jedynie kłopoty. Więc wszelkie konflikty i problemy ludzie załatwiają we własnym zakresie.

Dalej, bohaterami książki są bez wyjątku biedacy, którzy ciężko harują, aby utrzymać się na powierzchni, a i tak w ciężkich czasach grozi im przymieranie głodem: „Rodzina Tomasa była biedna, podobnie jak rodzina De Boera, i nędza była językiem, który ich zjednoczył i pozwalał im mówić, słuchać, rozumieć się i odczuwać te same cierpienia i bolączki życia.”

Dostajemy wreszcie straszny obraz ówczesnego przemysłu, tak pisze Righetto o górnikach pracujących w kopalni srebra: „Primiero, podobnie jak wszyscy górnicy świata, stanowili żywy obraz dusz potępionych, zesłanych z ziemi do piekieł i pozbawionych wszelkiej nadziei. Byli drobnej budowy, zgarbieni, mieli twarze spalone z powodu ciągłych eksplozji materiałów wybuchowych, rozwichrzone włosy i wytrzeszczone oczy kogoś, kto nie wie, czy jeszcze żyje, czy już jest martwy.”

To oszczędna, mroczna proza opowiadająca o zmaganiach człowieka z naturą, ale też o pięknie przyrody, którą Righetto wspaniale opisuje: „Panowała wilgoć i chłód, lekka zasłona mgły niosła ze sobą i zawieszała w powietrzu silne zapachy przenikające wczesnojesienną noc: mech, woń dzikich zwierząt zmieniających futro, słodkawe późne kwiaty, dzikie jagody, suszone grzyby.”

Ale nade wszystko jest to powieść drogi, opis wyprawy przemytniczej Jole, w której musi pokonać liczne przeszkody i o mało co nie traci życia, jest po prostu porywający, stanowi metaforę całego życia z jego blaskami i upadkami.

Świetna literatura.