Dusza granicy recenzja

"Dusza granicy" to powieść z Włoch. Matteo Righetto w nieszczególnie skomplikowany sposób opisuje losy górskich contrabandierów, którzy pod koniec XIX wieku szmuglują tytoń przez granicę. A tam góry śmiało piętrzą się wysoko i gęsto, i niekiedy tak stromo, że aż strach. Ale trzeba kombinować. Władza trzyma biedotę na krótkiej smyczy, kombinowanie zatem pozwala tym ludziom godniej żyć.

Righetto w kilku prostych ruchach opisuje sytuację chłopstwa z Dolomitów, skupiając się zwłaszcza na jednej rodzinie. Oczywiście, jest to bardzo porządna rodzina. Szkoda nam, że muszą cierpieć znój i niesprawiedliwą biedę. Kibicujemy więc Augustowi, żeby cały i zdrów zrobił w konia okrutnych krzywdzicieli i przemycił swój tytoń. W grę zaangażowana zostaje jego nastoletnia córka, co nadaje wszystkiemu trochę uroku. Czuć zapach przygody i jak to z dobrą przygodą bywa - nie wszystko idzie zgodnie z planem...

Ale jest to wszystko dość płaskie. Pisarz z Padwy nieszczególnie się przejmuje czymś, co by można ująć jako trójwymiar rzeczywistości. Ogólnie chodzi mi o to, że "Dusza granicy" ma znamiona bardziej szkicu niż powieści. Co rusz tliło mi się w głowie, że byłoby znacznie lepiej, gdyby Righetto bardziej rozbudował to i owo, nieco poszerzył perspektywę i dodał trochę scen, aby skomplikować problemy oraz relacje między bohaterami. Rozumiem ideę ballady na chwałę prostoty alpejskich górali, niemniej łatwo jest poczuć przy tym pewne braki.

Sprzyja temu fakt, że Righetto dużo miejsca poświęca na broszurkową niemal ekspozycję, czasami prosto z mostu pisząc zdania typu: "Każdego roku pracowali bardzo ciężko i dostawali w zamian bardzo niewiele". Bardzo niewiele słów używa też sam autor, ale to akurat należy uznać za coś in plus. Oszczędny styl dobrze łączy się z opisami górskiej przyrody, której częścią są i nasi górale.

No więc western. Tak, fabułę "Duszy granicy" śmiało można by przenieść z włoskich Dolomitów i ulokować po drugiej stronie oceanu, gdzieś w Kolorado na przykład. Wyszłoby podobnoe. Tylko wtedy ta książka przepadłaby w ogromie konkurencji. I dziś w USA produkuje się rocznie całe wagony kultury westernowej, nie wspominając już o klasykach. Powieść Righetta jednak się wyróżnia, bo rzuca światło na region kompletnie nieznany. Pozwala nam zajrzeć pod skórę północnej Italii i coś niecoś poszerzyć swoje horyzonty. Już samo to jest świeże i ciekawe. Autor do tego nie wymyślił sztucznych lokacji i rzetelnie zrekonstruował topografię terenu, po którym poruszają się jego bohaterowie. Co rusz sprawdzałem nazwy na Google Earth i nawet wyznaczyłem sobie trasę na mapie. Kto wie, może sam ją kiedyś przejdę.

Koniec końców "Dusza granicy" nie jest dla mnie literacką perłą z najwyższej półki, ale nie żałuję zakupu. Książka jest czasami zbyt prostolinijna, fakt, ale nie znajdziemy w niej banału czy niedorzeczności (no dobra, pod koniec troszeczkę zalatuje czymś takim, ale to drobiazg). Poza tym bardzo przyjemnie się ją czyta i nie męczy. Siedem gwiazdeczek leży przy niej jak ulał.