Oni recenzja

Klasyka i arcydzieło reportażu. Książka czytana i studiowana na wydziałach historycznych i politologicznych uniwersytetów.

Torańska przeprowadziła te wywiady z polskimi działaczami komunistycznymi w latach 80., gdy wiadomo było, że cały system jest spróchniały do cna, skorumpowany, i egzystuje tylko dzięki gołej sile. Wszyscy się zastanawiali kiedy to runie. A niektórzy rozmówcy Torańskiej wciąż wierzyli w komunizm! Wciąż myśleli, że ideały dadzą się zrealizować w praktyce. Rzecz nie jest istotna jako źródło historyczne (wszelkie wspomnienia są wątpliwymi źródłami) ale jako świadectwo mentalności komunistów, ich sposobu myślenia – bezcenna.

Najbardziej porażający jest dla mnie wywiad z Jakubem Bermanem, który był częścią trójcy rządzącej Polską w mrocznych czasach stalinowskich (pozostali to Hilary Minc i Bolesław Bierut). Człowiek ten, który ma krew na rękach, usprawiedliwia zbrodnie stalinowskie wyższą koniecznością. Nie obchodzi go to, że po drodze do komunizmu trzeba wymordować wielu ludzi, że trzeba zagonić chłopów do kołchozów. Twierdzi wręcz, że kolektywizacja rolnictwa to postęp i lepsze życie dla chłopów, i to wszystko mówi w latach 80.!

Wywiad pokazuje, że ten człowiek w ogóle nie zmienił poglądów, i gdyby miał możliwości, to by nadal parł do komunizmu nie cofając się w razie potrzeby przed okrutnymi zbrodniami. A na zarzut Torańskiej, że komuna jest jest uważana za całe źródło zła, które spadło na naród, krzyczy że taki pogląd to skutek ciemnoty umysłowej. Po prostu trzeba pracować nad świadomością narodu, zmienić ją, upostępowić, a wtedy naród przekona się jaki to komunizm wspaniały... Od razu przychodzi mi na myśl praca nad świadomością narodu w Korei Północnej. Ciarki po plecach przechodzą na myśl co by się stało gdyby tacy ludzie powrócili do władzy...

Dla porządku odnotujmy, że w książce są jeszcze bardzo interesujące wywiady z innymi 'budowniczymi Polski Ludowej': Edwardem Ochabem, Wiktorem Kłosiewiczem, Romanem Werflem, Leonem Chajnem, Stefanem Staszewskim i Julią Mincową, ale rozmowa z Bermanem jest najbardziej porażająca.

Słuchałem audiobooka w doskonałej interpretacji Hanny Gizy i Piotra Olędzkiego.

Książka absolutnie niezbędna dla zrozumienia mentalności komunistycznej.