Przewóz recenzja

Długo pan Andrzej kazał nam na siebie czekać z prozą. Podbił tym samym oczekiwania, bo człowiek sobie myślał, że jak długo coś Stasiuk pisze, to to będzie dobre, intensywne, magiczne. I jest, ale nie w takim zakresie, jak ja bym sobie (i panu Andrzejowi) tego życzyła.

Brakuje równości w tej książce. Są momenty, że aż normalnie serce płacze. I to są szczegóły, które pan autor nam serwuje, odtwarzając świat nad Bugiem, gdzie nie ma zmiłuj. Burzliwe czasy, chłopski żywot. Wokół śmierdzi gnojem i muchy siadają na świńskich łbach. a z każdej strony jakiś wróg. Oto Wschód, co się zowie. Żaden współczesny twardziel z tatuażem nie wytrzymałby tam dwóch dni. Ale mimo tego wszystkiego jest w tym jakieś nostalgiczne piękno, którym Stasiuk umiejętnie się posługuje. Nie wiem, czy inny pisarz umiałby tak ując ten temat.

Z drugiej strony styl tej powieści bywa tak toporny, tak mało Stasiukowy, że aż trudno mi było w to uwierzyć. Owszem, brutalność i syf dziejów wymagają dosadności, ale mam wrażenie, że pan autor niekiedy z tym przesadza. To samo dotyczy pisania o pierdołach. Stasiuk akurat wyniósł to do poziomu sztuki, ale tutaj... potrafi dość konkretnie przywalić nudą. Przy konfrontacji z Przewozem miłośnicy Opowieści galicyjskich doznają szoku termicznego, więc lepiej niech przygotują sobie respirator i jakieś tabletki na ból.

Nierówność Przewozu widać też w tym, jak Stasiuk-eseista próbuje się dogadać ze Stasiukiem-prozaikiem. Nie wiem, czy pan autor miał takie intencje, ale wydaje mi się, że próbował zespolić ze sobą te dwie formy literackie i tym samym stworzyć trzecią. Nie wyszło mu to najlepiej, przyznać muszę. Wolałabym, żeby pisarze tak nie kombinowali. Oszczędziliby cierpienia, sobie i nam.

Co by podsumować:
To prawda, mam cholernie mieszane uczucia co do tej książki. Wysokie oczekiwania okazały się chyba zbyt wysokie. Niemniej trudno mi powiedzieć, że się pan Andrzej nie postarał. To naprawdę dobra książka, piękna (na swój sposób), ale nie tak Stasiukowa, jak bym tego chciała. Niewykluczone, że pan autor zbyt długo nad nią pracował, za często ją poprawiał i przy okazji zgubił gdzieś to swoje coś, za które czytelnicy go pokochali. Daje wysoką ocenę, choć przyznaję bez bicia, że robię to pod wpływem sentymentu.