Przewóz recenzja

Pisze Stasiuk o terenach swojego dzieciństwa, ziemiach nad Bugiem, a rzecz cała dzieje się w czerwcu 1941 r. Wtedy Bug był rzeką graniczną, na lewym brzegu panowali Niemcy okupujący Polskę, na prawym siedzieli Sowieci też okupujący nasz kraj. Za chwilę Niemcy mieli zaatakować ZSRR.

Akcja książki dzieje się głównie na lewym brzegu a głównym bohaterem jest niejaki Lubko, człowiek bez historii, który żyje z tego, że przewozi ludzi przez rzekę, przed wojną jego łódź była jak prom, teraz zajmuje się przemytem ludzi i towarów. Drugim bohaterem książki jest Bug, rzeka wszechobecna i niezmiernie ważna: „Czuć było rzekę. Toczyła się tuż obok w mroku. Gęsta od mułu i ryb. Nagrzana za dnia, teraz oddawała ciepło. Płynęła przez ciemny kraj. Na brzegach stały obce armie i nasłuchiwały.”

Mamy też innych bohaterów: żydowską parę usiłującą się przedostać do Sowietów, chłopaków dołączających do partyzantki i tresowanych przez ostrego plutonowego Siwego. Dla wielu z nich to czas inicjacji: pierwszy papieros, pierwszy seks z kobietą, pierwsze zabicie człowieka, oswajanie się z bestialstwami wojny. Jest to także czas próby, jedni zachowują się po ludzku, z innych wychodzą bestie.

Maluje Stasiuk obrazy, które prawie można dotknąć: upał, kurz, słońce, żólto-zielone pola. Wszystko tam namacalne, bliskie naturze, na przykład muchy, które wszędzie się wciskają. Wspaniale też autor opisuje zapachy wiejskie, prawie się je czuje. To zmysłowa, wysmakowana, plastyczna proza, lubię taką czytać, jest Stasiuk mistrzem słowa, niewielu w Polsce może się z nim równać.

Opowieść z czerwca 1941 r. przeplatana jest współczesnymi relacjami z podróży z ojcem w jego rodzinne strony nad Bugiem, te właśnie które występują w książce. Pisane są te relacje stylem znanym z jego ostatnich książek, choćby 'Wschodu': niby to opowieść podróżnicza, ale bardzo osobista, takie niepodrabialne ględzenie, esej-nie esej.

Zacząłem słuchać audiobooka w interpretacji Andrzeja Grabowskiego, ale bardzo szybko przestałem, jakoś mnie irytowała jego minimalistyczna, świadomie wycofana interpretacja; przerzuciłem się na ebooka.

Nie powiem, że mnie mocno poruszyła ta proza, ale trzeba oddać, że jest to świetnie napisane, wysokiej próby literatura, oby takiej więcej.