Listopadowe porzeczki recenzja

Listopadowe porzeczki chodziły za mną od dawna, toteż wzięłam i schrupałam je w maju. Powieść ów śmiało można położyć w pobliżu Baśni o wężowym sercu, bo i Listopadowe porzeczki to baśń, a i biednego chłopstwa w dworskim cieniu dotyczy. Życiowo rzecz biorąc, Estonia i galicyjskie klimaty niewiele się różniły pod względem pańszczyzny. I tu i tam "dwór znów zażądał ofiary". Do tego obecność czarów, mitycznych stworów i dziwactw u pana Andrusa Kivirahka zdarza się równie często, co u Raka z Krakowa. Jednak polska powieść jest, moim skromnym zdaniem, dużo lepsza od tej estońskiej.

Na początek przyjrzyjmy się formie. Otóż Radek Rak zaprezentował mistrzostwo języka polskiego, który w jego wydaniu był równie baśniowy co ta umęczona pańskim batem Galicja i to sprawiło, że tak wiele osób dało się tą jego książką zahipnotyzować. Natomiast Kivirahk (może to tylko kwestia przekładu, trudno powiedzieć) jest pod tym względem dużo mniej wyrafinowany i bardziej ociosany. Brakuje mu tych elastycznych krągłości, tych zmysłowych kropek i przecinków. Nie znaczy to, że Estończyk pisze źle czy brzydko, lecz w porównaniu z Rakiem... no, nie ma co porównywać, prawdę powiedziawszy. Niemniej warstwa językowa w Listopadowych porzeczkach jest więcej niż poprawna. Szału jakiegoś to nie ma, ale stylistycznych bączków również nie doświadczymy. Chyba, że chcemy oszukać diabła, wówczas to puszczanie bąków jest jak najbardziej w dobrym guście.

Treść. Nie ma głównego bohatera, nie ma strasznego antagonisty, choć w historii, jak już wiadomo, macza ogon sam diabeł. Jakby z pomocą szkła powiększającego, pan autor pokazuje nam całe spectrum społeczności estońskiej wsi, którą spaja poddaństwo i swojskość porad życiowych. I tak na przykład dowiemy się, że oprócz puszczaniem bąków po grochówce również i "skradzioną z ołtarza świecą można odegnać i duchy, i upiory, gdy się dobiorą do człowieka". Wiedza zaprawdę bezcenna!

Lecz spod warstwy tych wszystkich czarów-marów wydobywa się prawda o estońskiej prowincji. Ludzie są tam często krnąbrni, niemało u nich hipokryzji, a i złodziejstwo to chleb powszedni. Siedem grzechów z plusem i to dosyć tłustym, bym powiedziała. Nic dziwnego, że diabli tak lubią Estonię. Pan autor śmieje się z tego i robi to w sposób nad wyraz uroczy, i to ta urokliwość właśnie to bodaj jedyny triumf Kivirahka nad Rakiem z Krakowa.

Co by podsumować:
Gdybym to ja wcześniej nie poznała Baśni o wężowym sercu, inaczej bym oceniła te Listopadowe porzeczki. Niemniej to wciąż bardzo dobra książka, pełna ponadprzeciętnych klimatów i rzucająca szczere spojrzenie na estońską wieś z wyczuwalnym przymróżeniem oka. Mam nadzieję, że w Polsce pojawi się więcej książek od pana Kivirahka.