Z głowy

Głowacki zdecydowanie umie i lubi opowiadać, co ważniejsze ma o czym, do tego korzysta z pełnej palety poczucia humoru od (auto) ironicznego po czarny.

Mistrz słowa, przewrotnego dowcipu, inteligentnej puenty. Niektórzy narzekają, że zbyt cyniczny. Ale ten cynizm jest sednem ironii jego tekstów, źródłem zaskakującego komizmu. I powłoką, za którą się chowa ogromna wrażliwość pisarza. Pozycja wydana przez Świat Książki w 2004 roku w serii Nowa Proza Polska. Teraz to już niestety klasyka. A pisarzy współczesnych z takim talentem, erudycją i wymaganiami co do własnej prozy jak na lekarstwo.

Przy piwie rozmawiają koledzy i pierwszy z nich skarży się, że jego żona stale mówi, nie przestaje gadać. Na to drugi pyta: a o czym ona tak stale mówi? Pierwszy odpowiada: a… tego to ona nie mówi.

Zawsze przypomina mi się ten kawał, kiedy czytam nowe książki Głowackiego. Nowe, bo młody Głowacki, był jako pisarz zdecydowanie mniej atrakcyjny (w czytaniu).

Nie wiem, czemu mi się przypomina, bo przecież u Głowackiego, w „Z głowy”, zawsze wiadomo, o czym jest mowa. Na przykład o orientacji seksualnej Tennessee Williamsa, o profesorze Unracie (Henryk Mann), o „Błękitnym aniele” i roli Marleny Dietrich, o Turgieniewie, Gombrowiczu, Dostojewskim, Bułhakowie (autorze słodziutkiej sztuki o Stalinie „Batumi”), o sobie, o upokorzeniach małych i dużych, o wojnie i okupacji, o Żydach, o Ameryce – tak, o Ameryce i swoim tam pobycie głównie i przede wszystkim…

Janusz Głowacki, szczególnie w „Z głowy”, jest jednym z bardzo niewielu autorów, których niekończące się dygresje i dygresje do dygresji, nie sprawiają mi kłopotu, są czytelne, a co więcej zabawne.

Tenże Głowacki pisze tak, że właściwie nie jest dla mnie ważne, o czym pisze, bo niesamowitą frajdę robi czytanie go, bez względu na tematykę – takie pisarstwo po prostu.

Kim był Janusz Głowacki? Głównie playboyem, ironistą, zagubionym emigrantem, intelektualistą? Czy może bardziej felietonistą, scenarzystą, wykładowcą, prozaikiem, dramaturgiem? Na pewno wszystkim po trochu, a do tego osobą, która doskonale potrafiła wykreować swój wizerunek. Bo co do tego, że "Z głowy" jest podkolorowane, nie mam żadnych wątpliwości.

W 1981 roku, na kilka dni przed wprowadzeniem stanu wojennego, Autor wyjechał do Wielkiej Brytanii na premierę swojej sztuki teatralnej. Od tego czasu przez większą cześć swojego życia przebywał na emigracji - osiadł w Stanach Zjednoczonych.

O czym jest więc książka? To zbiór obserwacji, dygresji otaczającego świata. Nam - zwykłym czytelnikom - zostaje uchylony rąbek tajemnicy dotyczący życia aktorów, fragment polskiego artystycznego światka. I choć osobiście nie potrafię dopasować wszystkich wymienionych imion do nazwisk, jednak poczułam ten specyficzny klimat. Następnie możemy poznać trudy emigracji - sam Autor ze szczerością przyznaje, że w chwili znalezienia się w Stanach przestał być znanym literatem, musiał walczyć o przetrwanie i zaciskać pasa.

Książka na pewno przypadnie do gustu tym, którzy interesują się historią literatury, bo można tu przeczytać nie tylko o innych utworach samego Głowackiego, o tym co było ich inspiracją, "co autor miał na myśli", ale też dowiedzieć się co nieco o innych pisarzach - między innymi o Jerzym Kosińskim (choć odnosi się to też i do twórczości samego Głowacki...

Książka bardzo ciekawą, zabawna i przewrotna. Czytałem ją po 20 latach kolejny raz i bawiłem się przednio. Polecam moją recenzję na kanale YT.