Chronologicznie jest to druga część "Dziadów", aczkolwiek nie jestem pewna czy przypadkiem jej akcja nie toczy się tuż przed drugą częścią... Pustelnik prawdopodobnie jest Upiorem podążającym za pasterką, który pojawia się w końcówce drugiej części.
Akcja powieści rozgrywa się w Dzień Zaduszny, czyli 2 listopada. Miejscem akcji jest mieszkanie greckokatolickiego księdza, który jest wdowcem (w kościele greckokatolickim księży nie obowiązuje celibat) i samotnie mieszka z dwójką dzieci. W noc zaduszną odwiedza go Pustelnik-Gustaw. Jest to dramat o tematyce miłosnej, w którym głównym bohaterem jest nieszczęśliwy kochanek – Gustaw. Tajemnicze widmo, które pojawia się na zakończenie uroczystości, jest łącznikiem między II i IV częścią Dziadów. Akcję tej części autor zamknął w trzech godzinach, między dziewiątą wieczorem a północą. Te trzy godziny zostały przez Mickiewicza dokładnie rozplanowane i określone jako:
godzina pierwsza - miłości;
godzina druga - rozpaczy;
godzina trzecia - przestrogi.
W przełomowych momentach tej historii mają miejsce zjawiska szczególne: gdy zegar wybija kolejną pełną godzinę, pieje kur i gasną świece. Są to tak zwane pogranicza godzin, wyznaczające rytuał przejścia ze świata żywych do świata umarłych.
Tematem utworu jest wielka, nieszczęśliwa miłość głównego bohatera - Gustawa, który przybywa w noc Dziadów do domu Księdza i opowiada mu w ciągu trzech godzin smutną historię swojego uczucia.
"Dziady cz...