Paulo Apostolo Mart. recenzja

Paweł Łoziński należy grona zapomnianych pisarzy polskich drugiej połowy XX wieku. Trudno się nie dziwić, przy takim zalewie książek, które nie wymagają żadnego wysiłku intelektualnego, to jego proza jest trudna, wymaga skupienia, dużo w niej rozważań filozoficznych.

”Paulo Apostolo Mart.” Nie jest typową biografią św. Pawła, a jeżeli już to biografią duchową i filozoficzna, chociaż dokładnie przedstawione jest jego życie. Książka rozpoczyna się historią Szczepana, który przybywa do Jerozolimy, przywiedziony snami. Nie wie, kim jest, osoba pokazująca się w snach i wskazująca na przebity bok. U bram miasta spotyka Lazariusza i prowadzą długą dysputę o historii ludu żydowskiego. Lazariusz znał dobrze Jezusa i od razu domyśla się, o kim śni Szczepan i organizuje spotkanie z Piotrem. Piotr opowiada całą historię jego powołania i swoją drogę z Jezusem. Dopiero później poznajemy Szawła.

Szaweł pochodził z dalekiego Tarsu, był synem faryzeusza, ale miał obywatelstwo rzymskie. Wychowywał się, co prawda w diasporze żydowskiej, ale miał też greckich nauczycieli. Jako młody faryzeusz nauczył się też tkać płachty namiotowe, a więc nieobca mu była praca fizyczna. Szaweł przyjechał do Jerozolimy prawdopodobnie w celu dalszych studiów. Jednak według książki nie miał przyjaciół ani znajomych wśród jerozolimskich faryzeuszy. Jedynym jego przyjacielem był Mateusz, lekarz grecki, u którego leczył chore oczy. Autor przedstawia ich ciekawe dyskusje o filozofii i religii. Może dlatego, że był obcy, powierzono mu to niewdzięczne zadanie śledzenia, oskarżenia i zabicia Szczepana. Na ten temat też dyskutuje z Mateuszem i później w drodze do Damaszku, gdyż Mateusz przyłączył się do niego. W nawróceniu Szawła uczestniczy też Mateusz. Szaweł ucieka w góry, gdyż czuje się osamotniony i nierozumiany przez obie strony. Dopiero po przyjęciu go przez Piotra rozpoczyna nauczanie i znów spotyka Mateusza, który także się nawrócił. Mateusz staje się narratorem tej części powieści i przedstawia kontrowersje wśród wyznawców Jesusa, jakie budzi już wtedy Paweł, a także dyskusje, czy nowi, nieżydowscy wyznawcy mają przestrzegać Prawa Mojżeszowego. Oczywiście z Mateuszem prowadzą dalsze dyskusje, jak pogodzić wiarę z osiągnięciami greckiej nauki. Powieść kończy się śmiercią Pawła.

Książka nie jest dokładnym kalendarium życia Szawła, raczej skupia się na najważniejszych momentach jego życia, które mają wpływ na postawę Pawła. Nie jest to lektura łatwa w odbiorze, gdyż dużo w niej rozważań filozoficzno-teologicznych. Autor przedstawia ciekawe i inne spojrzenie na życie Szawła, a potem Pawła. Interesujące jest przedstawienie Piotra, który nie wydaje się opoką, skałą, który często się waha. Ciekawa, ale nieporywająca powieść.