Kult recenzja

Zaiste, niewiele trzeba, by lud polski uwierzył w cuda, a wiarę tę rozpowszechniał jeszcze bardziej. Tak stało się w latach 80. ubiegłego wieku w podwrocławskiej Oławie, gdzie niejakiemu Kazimierzowi Domańskiemu ukazała się – jak twierdził – Matka Boska we własnej osobie.

„Kult” nie jest książką o Domańskim, lecz to on był pierwowzorem bohatera, Henryka Hausnera. Ten ubogi duchem, ale rozmodlony, stosunkowo młody rencista stał się dzięki swoim urojeniom wizjonerem i prorokiem. Swoją działalność prowadził przez 10 lat, a jej ukoronowaniem było zbudowanie z datków kościoła, domu pielgrzyma i drogi krzyżowej w parku. Przez cały czas książkowy Henryk Hausner słał listy do wrocławskiej kurii, by ta uznała cud, do jakiego miało dojść na jego działce podczas podwiązywania pomidorów. Do Oławy zjeżdżały każdego dnia dziesiątki tysięcy rozmodlonych pielgrzymów, w tym wielu liczących na cudowne uzdrowienie z rąk „proroka”.

Milicyjne i administracyjne represje nie zdołały ani przerwać napływu rozmodlonych tłumów, ani przeszkodzić budowie „na wariata” i bez zezwolenia kościoła i infrastruktury dla pielgrzymów. Oławski „cud” przerwał dopiero biskup, który nałożył na Hausnera i jego wyznawców karę interdyktu.

„Kult” napisano w konwencji opowieści snutej przez Zbigniewa Hausnera – lokalnego fryzjera męskiego i starszego brata „proroka”. W tę rolę w audiobooku genialnie wcielił się Janusz Chabior. Chyba nikt tak jak on nie umie oddać głosem postaci małomiasteczkowego trochę cwaniaczka, trochę prostaczka z filozoficznymi inklinacjami. Zbyszek przez cały czas zachowuje dystans do działalności brata, opiekuje się nim i pomaga, choć sam w żaden cud nie wierzy. Ma jednak istotną wadę: choć jest żonaty i dzieciaty, nie stroni od afer z kobietami, co w końcu skwapliwie wykorzystuje przeciw niemu i Henrykowi Służba Bezpieczeństwa.

Oczywiście na tle rzekomych objawień i uzdrowień rozkwitł sakrobiznes. Pielgrzymi nie tylko hojnie obdarowywali Heńka pieniędzmi, ale też kupowali fabrykowane przez pana Bola samizdaty z tekstami jego przekazów, a przez pewien czas nawet… kasety z nagraniem głosu Matki Boskiej, przemawiającej ustami kobiety, która najwyraźniej pozazdrościła Hausnerowi sławy i powszechnego uwielbienia.

Ta książka to opowieść o zjanopawlonej Polsce lat 80. i 90. ubiegłego wieku. Rozmodlonej, a zarazem pełnej hipokryzji, cwaniactwa, a czasem zwyczajnej nienawiści. Opowieść pisana z lekkim, ale jakże trafnym humorem. Łukasz Orbitowski znakomicie sportretował Polaków z czasu już minionego, ale ileż z tego, co pokazał, pozostało w narodzie do dziś…