Irlandia wstaje z kolan recenzja

Marta Abramowicz jest psycholożką i ekspertką od zagadnień związanych z przeciwdziałaniem dyskryminacji. Pisze o tematach trudnych, kontrowersyjnych. W 2023 roku wydany został jej kolejny reportaż społeczno-obyczajowy Irlandia wstaje z kolan. Jak pisze sama autorka, książka jest próbą zrozumienia zmian jakie dokonały się w tym ultrakatolickim kraju, które doprowadziły do rozliczenia Kościoła z krzywd, za które jest odpowiedzialny, oraz uchwalenia prawa legalizującego aborcję i pozwalającego na małżeństwa tej samej płci.

Jak tytaniczną wręcz pracę wykonała zbierając materiały do książki, pokazuje blisko 100 stron przypisów z odnośnikami do odpowiednich dokumentów, pozycji książkowych i materiałów filmowych.

Autorka w uporządkowany chronologicznie sposób pokazuje przemiany jakie dokonały się na przestrzeni kilkudziesięciu lat w Irlandii, od uzyskania niepodległości w 1922 roku, do czasów współczesnych. Książka podzielona została na 4 części, z których każda opisuje wydarzenia z określonego przedziału czasowego: Katolicka Irlandia (1922-1970), Bunt (lata 70-te i 80-te), Prawda (lata 90-te i 2000) i Nowa Irlandia. W opisy autorki wplecione są historie autentycznych osób, między innymi wychowanki szkoły przemysłowej Goldenbridge, zakonnika redemptorysty, który częściowo sprzeciwił się naukom kościoła katolickiego w zakresie m.in. moralności seksualnej i kapłaństwa, matki przebywającej w domu matki i dziecka zmuszonej do oddania syna do adopcji. Abramowicz pisze także o kobietach, których działalność wpłynęła na zmiany w irlandzkim prawie.

Pierwsza część reportażu obejmuje 50-letni okres tworzenia się Irlandii. Władze świeckie zapisały w konstytucji nowopowstałego państwa szczególną rolę kościoła katolickiego. Istniał więc tylko jeden popierany model życia. Była nim rodzina tworzona poprzez zawarcie nierozerwalnego związku małżeńskiego, w którym kobieta zobligowana była to zupełnego podporzadkowania się mężowi. Ten okres to także tworzenie prowadzonych przez kościół katolicki szkół przemysłowych, pralni magdalenek i domów matki i dziecka, w których dzieją się rzeczy niewyobrażalne. Mimo, że tajemnicą publiczną było to, co się tam działo, bunt przeciw takiemu stanowi rzeczy rozpoczyna się dopiero w latach 70-tych i 80-tych XX wieku. Na czym polegał i jak on przebiegał opisuje druga część książki. W latach 90-tych i 2000-tych ujawnione zostaje, to co działo się w instytucjach, które miały pomagać dzieciom i kobietom. Ale też głośno jest o molestowaniu dzieci przez księży. Ten okres i powstałe wówczas dokumenty jak choćby wstrząsający raport Rayana opisuje trzecia część reportażu. Autorka zamyka swoją historię ostatnim okresem, kiedy tworzy się inne społeczeństwo, nadal społeczeństwo ludzi wierzących, ale już w inny sposób.

O opisywanych w reportażu sprawach wielu z nas już słyszało, oglądaliśmy telewizyjne programy, ale dla mnie przeczytanie tych informacji miało inny wydźwięk. Pokazało systemowy charakter aktów przemocy wobec dzieci i kobiet, za który odpowiedzialne były katolickie zakonnice i katoliccy księża.

Abramowicz pokazała także stosunek hierarchów kościelnych, zarówno w samej Irlandii jak i w Watykanie, do ujawnianych afer . Mamy tu także obraz Jana Pawła II widziany oczami Irlandczyków. Inny od tego, jaki znamy my Polacy.

W płaszczyźnie odbioru emocjonalnego jest to pozycja wywołująca szereg różnorodnych emocji, początkowo niedowierzanie, potem złość i bunt. Opisy funkcjonowania miejsc, gdzie umieszczano dzieci i kobiety i ich przeżyć, budzą przerażenie, smutek i współczucie wobec ofiar. Oraz oburzenie i gniew na sprawców. Działania ludzi sprzeciwiających się temu porządkowi, szukających prawdy i sprawiedliwości wzbudzają podziw i szacunek dla ich cierpliwości i odwagi.

Tytuł reportażu jest bardzo znamienny i adekwatny do tego co się wydarzyło. Od zupełnego podporzadkowania ludzi kościołowi katolickiemu, łącznie z prezydentem republiki, który na klęczkach całuje pierścień biskupi, do postawy Mary McAleese, która mówi papieżowi, że jego seksistowski żart ją obraził i oczekuje przeprosin.

Irlandia wstaje z kolan jest próbą pokazania jak poprzez działania oddolne pojedynczych osób aktywizujących grupy społeczne możliwe było doprowadzenie do zmian postaw i poglądów całego społeczeństwa. Brak tu odniesień do zmian na płaszczyźnie ekonomicznej. Fakt wzrostu gospodarczego na pewno nie pozostał bez wpływu na zamiany w myśleniu.

Polecam jej lekturę, bo skłania do refleksji i wielu przemyśleń. Między innymi pokazuje do czego prowadzi spychanie do strefy tabu seksualności i traktowanie kobiet i dzieci jak obywateli gorszej kategorii. Na pewno jej lektura niesie mnóstwo emocji, Na pewno jest pozycją, która niesie mnóstwo emocji, nie mniej niż niejeden thriller psychologiczny, tylko tutaj mamy odczynienia z prawdziwymi ludźmi i wydarzeniami. W istotny sposóbposzerza także naszą wiedzę o historii i współczesności Irlandii.