Dolina szpiegów recenzja

To, że niemiecki arystokrata w czasie II Wojny Światowej szpieguje dla Polski, jest równie prawdopodobne jak to, że Jarosław Kaczyński idzie pod tęczową flagą na czele Marszu Równości. „Dolina szpiegów” jest więc tylko bajką, jak „Stawka większa niż życie”.

Bajką piękną, patriotyczną, ale skazującą czytelnika na założenie „to nie mogło się wydarzyć”. A gdyby nawet takiego założenia nie przyjąć, to o braku prawdopodobieństwa świadczy zakończenie, które – gdyby faktycznie opisane tam zdarzenia miały miejsce – zmieniłoby nie tylko losy wojny, ale i lat powojennych.

A tak by się chciało… Bo przecież to my wygraliśmy II WŚ. No dobrze, może nie całkiem my, może raczej alianci i Ruskie. Ale gdyby nie my, toby nie wygrali, o!

Czy to dobrze, że b. oficer wywiadu RP sięga po czasy historyczne i tam plasuje swoich bohaterów? Tego nie jestem pewien. Owszem, jako byłemu szpiegowi jest mu łatwiej pokazywać techniki działania oficerów wywiadu i ich agentów, ale przecież przez lata wiele się zmieniło i nie mam pewności, czy np. w 1944 roku mówiło się o „trasie sprawdzeniowej”.

Atutem „Doliny szpiegów” jest pokazanie nie tylko szpiega polskiego, czy jak kto woli: alianckiego, ale i niemieckiego, skutecznie działającego w brytyjskich służbach specjalnych w Londynie. Tyle że ten pierwszy działa z pobudek szlachetnych, bierze udział w walce dobra ze złem, a ten drugi z niskich – za pieniądze i dla adrenaliny.

Carl von Wedel dał się zwerbować polskiemu wywiadowi podczas studiów w Polsce. O jego decyzji przesądziło w jakimś stopniu także zastrzelenie jego ojca przez lokalnego nazistowskiego kacyka. Dlatego dzielnie szpieguje, współpracując z polskim ruchem oporu, w środowisku hitlerowskiej Służby Bezpieczeństwa (SD) oraz w zlokalizowanej na Podhalu niemieckiej szkole wywiadu. W międzyczasie zakochuje się w młodziutkiej córce niemieckiego generała, zamieszanego w spisek przeciwko Hitlerowi. Ojciec na czas i przy współpracy von Wedela ekspediuje córkę do neutralnej, bezpiecznej Szwajcarii, gdzie młodzi narzeczeni mają się spotkać po wojnie.

Z autorem polemizowałbym tu i ówdzie, jak choćby co do tego, dlaczego kpt. Dąbrowski funkcjonuje w wywiadowczych strukturach w Londynie pod prawdziwym nazwiskiem, co pozwala Niemcom szantażować go losem pozostałych w okupowanej Polsce żony i córki. Dalibóg, nie rozumiem też przechowywania najcenniejszych danych personalnych hitlerowskiego wywiadu w szkole agentów pod Zakopanem.

Ale nie zmienia to faktu, że „Dolinę szpiegów” czytałem z zapartym tchem, a wiele scen naprawdę chwyta za gardło. Dość wyidealizowany jest moim zdaniem obraz polskich cichociemnych, zrzucanych na spadochronach do karkołomnych akcji dywersyjnych w okupowanej Europie. Sceny batalistyczne są jednak udane, choć chwilami przypominają filmy wojenne, na których Niemcy strzelają chyba ślepakami, bo po polskiej stronie straty są znikome lub żadne, natomiast Polacy to strzelcy wyborowi.

Autor wstępnie zapowiedział dalszą część powieści z akcją rozgrywającą się już w latach powojennych. Zapowiada się ciekawie.