Ostatnia ,,więźniarka'' Auschwitz recenzja

"Ponad 75 lat po wyzwoleniu obozu w Auschwitz okazuje się, że za jego drutami, w jednym z esesmańskich bloków, mieszka kobieta, która do dziś jest „więźniarką” tego miejsca i jego historii.To niezwykła opowieść o rodzinnych dramatach i przewrotności losu, który połączył miłością więźniarkę obozów na Majdanku, w Ravensbrück i Buchenwaldzie z więźniem Auschwitz, zsyłając ich po wojnie do Birkenau.
Tych dwoje naznaczonych śmiercią ludzi współtworzyło Muzeum Auschwitz-Birkenau, tu urodziły się ich dzieci, tutaj przemieszkali i przepracowali całe życie i tu do dziś mieszka ich córka. Anna stała się ostatnią „więźniarką” Auschwitz. W wieku czterech lat, towarzysząc mamie, oprowadzała pierwszych zwiedzających. Zaraz po szkole podjęła pracę w muzealnym archiwum i pracuje w nim do dziś. Zna historię Auschwitz, wie o nim niemal wszystko, uwięziona w szponach historii obozu". [opis z czwartej strony okładki]

"Robi mi się gorąco, bo już zaczynam się domyślać, że dziewczyny będą oczekiwały czegoś, co wymaga odwagi, a ja nie jestem pewna, jak duże jej pokłady posiadam i na co jestem gotowa. Czy w ogóle jestem gotowa na cokolwiek. Ostatnie godziny wegetowałam, karmiąc się strachem, niezdolna do żadnych konstruktywnych myśli ani tym bardziej czynów". [s. 127]

• Warstwa faktograficzna. Jestem freakiem i lubię przypisy, świadectwa materialne, zdjęcia i reprodukcje. Lubię, kiedy historia w książkach historycznych trzyma się kupy.

• Język. Owszem, nadmierne uwspółcześnienie mnie irytowało, ale zdaję sobie sprawę, że polszczyzna, jakiej używało się w latach 30 i krótko po wojnie, nie jest już w powszechnym użyciu i mogłaby stworzyć niepotrzebną barierę między narratorem a czytelnikiem. Ale język jest ciekawy, smaczny. Prosty, ale powiedzmy sobie uczciwie - Mimi nie jest osobą wyrafinowaną czy specjalnie wykształcona i język narracji to odbija.

• Szczerość narracji. Mimi - jak już powiedziałam - nie udaje. Widzimy, jak karci się za to, że papla, jak boi się, jak nie jest przygotowana na to, co się z nią dzieje. Jak szarpią nią wyrzuty sumienia (dlaczego? Ot, choćby dla odpowiedzi na to pytanie warto przeczytać "Ostatnią więźniarkę Auschwitz"!). Nie wstydzi się fizjologii i mówienia o rzeczach intymnych.

"Jako kobiety pożegnałyśmy się nie tylko z włosami, z eleganckimi strojami, wytwornością i delikatnością. Straciłyśmy też miesiączkę. I chyba całe szczęście, bo nie wyobrażam sobie w obozie zabezpieczać się przed krwawieniem, brudzeniem odzieży, o zachowywaniu higieny nie wspominając. W takich warunkach natura okazuje się mądrzejsza od nas i pozbawia nas sedna bycia kobietą. Mam tylko nadzieję, że to tymczasowe, że gdy wrócę do domu i nabiorę sił, miesiączka znowu się pojawi. Że kiedyś, gdzieś tam, z kimś będę miała dziecko, może nawet kilkoro". [s.255]

• Perspektywa. Mimo iż historia opisana jest w czasie teraźniejszym, będąc jakby kroniką wypadków tworzoną "na żywo", to często pojawiają się słowa i zwroty ujawniające, że narratorka opowiada to, co się wydarzyło, z dużej perspektywy, po kilkudziesięciu latach. Muszę przyznać, że były takie momenty, w których miałam gęsią skórkę.

"Jest potwornie gorąco, duszno, zupełnie jakbyśmy przyjechały na południe Europy, a nie do Polski, gdzie, jak mnie przestrzegano, deszcz goni ulewę, a upalne dni nie zdarzają się tak często jak w Montceau-les-Mines. Nie mam pojęcia, że to rekordowo gorący sierpień i kolejny tak ciepły zdarzy się dopiero za pięćdziesiąt trzy lata". [s. 52]

"Zauważam, że po przejściu przez obóz doceniam drobiazgi. Że błogosławię małe rzeczy, ciesząc się z tego, co przed wojną było niezauważalną codziennością. Wodę w kranie, wygodne łóżko, ciepło, tak pewnie będzie z trawą, której ani źdźbła nie sposób było uświadczyć w lagrze. Doceniam spokój i ciszę. To, że mogłam spokojnie spać. Że nikt na mnie nie krzyczy, nie ma zamiaru mnie bić i wreszcie, że ktoś pyta, na co mam ochotę. To najbardziej przywraca mnie do życia. Za to jestem najbardziej wdzięczna". [s. 336]