Wspomnienia z martwego domu recenzja

Oprócz tych trzech Ro­sjan, in­nych ze stanu szla­chec­kie­go prze­by­wa­ło w moich cza­sach w ostro­gu ośmiu ludzi. Z niektórymi z nich za­war­łem ści­słą, a nawet przy­jem­ną znajomość, ale nie ze wszystkimi. Naj­lep­si z nich byli to lu­dzie cho­ro­bli­wie na­stro­je­ni, trzy­ma­ją­cy się osobno i w naj­wyż­szym stop­niu nietolerancyj­ni. Z dwoma przestałem potem roz­ma­wiać. Ludzi wykształconych było wśród nich trzech tylko: B…ki, M…ki i sta­rzec Ż…ki, który był nie­gdyś pro­fe­so­rem ma­te­ma­ty­ki – sta­rzec dobry, zacny, wiel­ki dzi­wak i po­mi­mo wykształ­ce­nia, bar­dzo, jak mi się zdaje, ogra­ni­czo­ny czło­wiek. (s.227)
Wszy­scy inni to­wa­rzy­sze jego nie żyli z nim w harmonii. (s.230)

Z M…kim od razu ści­słą za­war­łem znajomość, nigdy się z nim nie kłó­ci­łem, sza­no­wa­łem go, ale poko­chać go, przywiązać się do niego nie mo­głem. Pomimo jed­nak całej swej zręczno­ści towarzy­skiej żył w za­cię­tej nieprzy­jaź­ni z B…kim i jego przy­ja­cie­lem T…kim. (s. 227) (...)
Tak się zda­rzy­ło, że ze­rwaw­szy stosunki z B…kim, na­tych­miast musiałem ze­rwać znajo­mość i z T…kim, ...(s.228)

Dla Czer­kie­sów, Ta­ta­rów, dla Żyda byli łaska­wi i uprzej­mi, ale ze wstrę­tem uni­ka­li resz­ty ka­torż­ni­ków. Tylko jeden starodubow­ski sta­ro­wier za­słu­żył sobie na ich pełny sza­cu­nek. Rzecz zresz­tą godna uwagi, że nikt z ka­torż­ni­ków przez cały czas mego prze­by­wa­nia w ostro­gu nie wytykał im ani ich po­cho­dze­nia, ani sposobu my­śle­nia, (...) (s.228)Z na­szy­mi zaś Po­la­ka­mi ka­torż­ni­cy ob­cho­dzi­li się nawet z usza­no­wa­niem, da­le­ko le­piej niż z nami ze szlach­ty ro­syj­skiej i wcale ich „nie za­cze­pia­li”. (s.229)

Przez dwa lata potem pra­wie nie­roz­łącz­nie cho­dzi­li­śmy z B…kim na ro­bo­ty, naj­czę­ściej do warsz­ta­tu. Ga­wę­dzi­li­śmy ze sobą, rozma­wia­li o na­szych na­dzie­jach, przekonaniach. (238) B…ki z bólem przyjmował każdy za­rzut z mej stro­ny i zgryź­li­wie mi od­po­wia­dał. Zresz­tą w wielu kwe­stiach, być może, on miał wię­cej słuszno­ści ode mnie, nie wiem tego; ale na ko­niec roz­łą­czy­li­śmy się, i to mnie bar­dzo bo­la­ło. A prze­ży­li­śmy już wiele razem. (238)

Dostojewski nienawidził Polaków, ponieważ z rysów z nazwiska, niestety!, znać było pochodzenie polskie, mawial, że gdyby wiedział, że w jego żyłach płynie chociaż jedna kropla krwi polskiej, kazałby ją natychmiast wypuścić.

Jakże boleśnie było słuchać, gdy ten spiskowiec, ten skazaniec za wolność i postęp wyznawał, że wówczas dopiero uczuje się szczęśliwym, kiedy wszystkie ludy przejdą pod panowanie Rosji.

Według Dostojewskiego na świecie jeden tylko istniał naród wielki, do misji wspaniałych przeznaczony, naród rosyjski.

Dostojewski częstokroć stawał się nieznośnym wprost niemożliwym przy dysputach. Zarozumiały i brutalny, zmusił nas, żeśmy z nim dysputować, a później nawet, żeśmy z nim i rozmawiać, i znać go nie chcieli... (*)