Madame recenzja

Ależ to była wyborna uczta! Zdecydowanie najlepsza książka, którą przeczytałam w tym roku, na pewno jedna z najlepszych, które przeczytałam w życiu.

Powieść opowiada o fascynacji młodego chłopaka starszą od niego kobietą. On - uczeń ostatniej klasy liceum, ona - jego nauczycielka francuskiego i dyrektorka szkoły. Nie znamy ich imion (tylko jej drugie - Wiktoria), choć pozostałe realia są bardzo dobrze opisane. Rzecz dzieje się w Warszawie w 1966 roku. Prosta historia, ale jak opowiedziana! Autor zachwyca świeżością doznań, niewinnością i delikatnością młodości. A z drugiej strony powala erudycją, znajomością literatury, sztuki, filozofii.

To pełna aluzji i cytatów opowieść miłośnika kultury, klasyki w stylu mojego ukochanego Herberta. I podobnie jak Herbert ukazuje zło komunistycznego systemu, tęsknotę za wolnością i zachodem, który jawi się niby ziemia obiecana. Z bezlitosną bezwzględnością wypunktowuje zbrodnie komunizmu, których dokonuje na obywatelach, a zwłaszcza na ich umysłach. Pokazuje, że nawet potępiając system, człowiek wikła się w jego macki, choćby ulegając pokusie pychy. Jakoś ostatnio ciągle trafiam na takie lektury, nawet się tego nie spodziewając (jak choćby "Uwikłanie" Miłoszewskiego czy "Władca Lewawu" Terakowskiej). I bardzo dobrze, bo nie wolno nam zapomnieć, jak straszny był i ciągle jest komunizm. Choćby nie wiem jak go wybielano, jest to utopia, której wprowadzanie w życie nieuchronnie prowadzi do katastrofy.

Jak już jednak napisałam, nie tylko o tym jest ta powieść, choć to tło rysuje się bardzo wyraźnie. Przede wszystkim to znakomita historia miłosna. Autor zaskakuje znajomością psychologii młodego człowieka, pokazuje jego zachwyt tytułową Madame, ale także pomysłowe zbieranie informacji o niej. W czasach bez internetu potrzeba było dużo więcej finezji, podchodów i odwagi, może nawet brawury. Jak w najlepszym thrillerze!

Ta świeżość młodości zderzona jest z erudycją dojrzałego mężczyzny. Tak jak wzniosłość tragedii Racine'a z kiczowatym filmem Leloucha. I tak jak górnolotne marzenia chłopaka z brutalnością autobusowych kanarów. No i język. Z jednej strony wzniosły, z czasem zaprzeszłym i francuską melodią, a z drugiej dialogi dorastającej młodzieży palącej papierosy w szkolnej toalecie. Bo takie jest życie. Odwieczne sacrum i profanum!

"Madame" to powieść, która skłania do refleksji i poszukiwania literackich kontekstów, zachwyca językiem, oszałamia erudycją. Którą należy się delektować, smakować po kawałku. Po prostu arcydzieło!