Historia na śmierć i życie recenzja

Osa, Monika Osińska, pierwsza kobieta skazana w Polsce na dożywocie, polski "Monster" czy ofiara wymiaru sprawiedliwości?

Tą sprawą w połowie lat 90tych żyła cała Polska. Trójka licealistów, by zdobyć pieniądze na ciuchy na studniówkę, dokonuje napadu na firmę krzyżówkową, w trakcie którego zabijają jej pracownicę, niewiele starszą od nich 22-letnią Jolantę Brzozowską.

Nieodżałowanej pamięci reporterka Lidia Ostałowska zaczęła przypatrywać się tej sprawie w kilkadziesiąt lat po wyroku skazującym wszystkich troje sprawców na dożywocie, a po jej śmierci na prośbę rodziny Ostałowskiej temat kontynuuje Wojciech Tochman. Uwagę reporterki zwróciło pytanie, czy wyrok sądu był oparty na przesłankach pozamerytorycznych? Na przykład takich jak medialne działania szwagra ofiary, kreującego wizerunek 18-letniej wpółwinnej, Moniki Osińskiej, jako "potwora w ludzkiej skórze", przypisując jej sprawstwo kierownicze, bez żadnego oparcia w dowodach. Czy fakt, że sąd nadał wiarygodność zeznaniom jednego tylko ze sprawców, wykluczając pozostałych jako "niespójnych i zbyt emocjonalnych" miał źródło w uprzedzeniach? Czy fakt, że sąd nie wziął pod uwagę opinii biegłych sporządzonej na podstawie półrocznej obserwacji psychiatrycznej Osińskiej, a w swoim orzeczeniu ocenę stanu psychicznego, charakteru i zdolności oceny sytuacji przez oskarżoną oparł na zeznaniach psycholog więziennej z czasu jej pobytu w areszcie zaważył na wyroku? I jeszcze bardziej ogólnie - czy funkcją wyroku jest dokonanie przez społeczeństwo zemsty na sprawcy przestępstwa?

Nie sięgnęłabym po tę książkę, gdyby nie tegoroczny plebiscyt Lubimy Czytać, ale nie żałuję. Okazała się być drugą w ten weekend przeczytaną, po "Yellowface", dotyczącą w zasadzie tego samego tematu - na ile przekaz medialny ma wpływ na naszą ocenę sytuacji. Skąd wiemy to, co wiemy? Jakimi kryteriami kierujemy się oddzielając dobre od złego i czy na pewno te granice są jasno zakreślone i wiemy na czym oparte? Albo czy odpłacanie kolejną krzywdą za wyrządzone zło to na pewno właściwa strategia budowania sprawiedliwości społecznej?

Dużo pytań, na które autor odpowiada w ostatnim rozdziale swoimi refleksjami, ale odpowiedzi tak naprawdę każdy z nas musi udzielić sam. W każdym razie książka na pewno daje do myślenia i pobudza dyskusję.