Niech pana Bóg błogosławi, panie Rosewater recenzja

„Och, panie Rosewater, jak to dobrze, że pan jest!"

Krytyka materializmu za pomocą groteski Kurta Vonneguta? To musiało być dobre! Tym razem autor stworzył obraz Ameryki, gdzie pieniądze są najważniejszą wartością. Gdzie zapomina się o innych ludziach czy własnym sumieniu i intelekcie na rzecz kolejnych zer na koncie. Przepaść między bogatymi a biednymi jest ogromna, a niemalże każdy bohater zdaje się liczyć przede wszystkim ze swoim stanem materialnym, który nie chce ulec zmianie. Dorobić się w świecie opanowanym przez wielkie, rodzinne firmy zdaje się być niemalże niemożliwe, a bogacze pomnażają swój majątek nie wstając z kanapy. Niesprawiedliwość ta uderza w czytelnika, choć nie jest ona w powieści najważniejsza.

Eliot Rosewater jest prezesem nieprzyzwoicie bogatej Federacji Rosewatera. By nie zdradzić zbyt wiele napiszę jedynie, że nie potrafi on udźwignąć ciężaru majątku, który posiada. Lepiej niż ktokolwiek z jego grupy społecznej zdaje sobie sprawę z niesprawiedliwości, jaka go otacza. Z tej przyczyny wyrusza w — bardzo nietrzeźwą — podróż, którą decyduje się zakończyć w rodowym miasteczku. Żyje tam skromnie, a ze swoich pieniędzy robi użytek, by pomóc mieszkańcom. Mówi się, że jeśli życie przygniata zbyt mocno, to właśnie do niego należy się zgłosić. Brzmi to jakby targany wielkimi emocjami bohater znalazł miejsce dla siebie, ale to dopiero początek tego, co Vonnegut dla niego przygotował. Okazuje się bowiem, że chciwy i przebiegły prawnik — Normal Mushari — chce udowodnić jego niepoczytalność i pozbawić go udziałów w firmie. Jak wyjaśnić chciwym ludziom, że pieniądze nie zawsze dają szczęście? Że biedni również są warci uwagi i że mogą być dobrymi kompanami? Że liczy się coś poza fortuną? I jak zachować stabilność psychiczną w tak płytkim świecie?

Dużo tutaj hipokryzji i dużo obłudy. Sztucznych grzeczności i ostentacyjnego ignorowania każdego, kto zarabia mniej. Zakrywania się bogiem czy dobrymi intencjami. A wszystko to ukazane w groteskowy sposób, który zniekształca rzeczywistość uwypuklając pewne zachowania. Vonnegut na każdym kroku wyśmiewa ludzi zakochanych w sobie oraz swoim majątku. Nie ma dla nich litości, gdy popełniają błędy. A robi to, by potępić materializm, jaki kieruje ludzkim życiem.

Jak przystało na Vonneguta — akcja dzieje się w niedalekiej przyszłość, która wydaje się być jednocześnie znajoma i obca. Są w powieści wzmianki, które budzą skojarzenia z debiutem autora — „Pianola". Czuć w niej wszystko to, do czego już przywykłam w kontakcie z akurat tym pisarzem i co bardzo sobie cenię. Były chwile, gdzie powieść stawała się płaska, ale nie odbierało jej to uroku. Na koniec natomiast zostałam z głową pełną myśli, co ogromnie sobie cenię.

Och, panie Vonnegut, jak to dobrze, że pan jest!


przekł. Lech Jęczmyk