Pianola recenzja

Debiutancka książka Vonneguta z 1952 r. jest dziełem zaskakująco dojrzałym, mogę ją postawić na równi z klasyką gatunku: 'Nowym wspaniałym światem' Huxleya czy 'Mechaniczną pomarańczą' Burgessa. Szkoda, że nie zdobyła popularności tamtych książek

Portretuje Vonnegut społeczeństwo przyszłości, w którym rządzą maszyny i obsługujący je inżynierowie. Produkcja przemysłowa jest całkowicie zautomatyzowana, planowana przez komputery, wydajna i efektywna. Wszyscy ludzie mają numer klasyfikacyjny przydzielony przez algorytmy komputerowe w zależności od zdolności, wykształcenia i zachowania; numer ów decyduje o przynależności klasowej, pracy, płacy i przywilejach (już takie rzeczy praktykuje się w Chinach). Podklasę społeczeństwa tworzą zredukowani robotnicy mający jakieś nędzne prace i zagwarantowane dochody pozwalające im na znośne życie: każdy ma duży telewizor, pralkę automatyczną, mały domek, czego jeszcze potrzeba? Ale ci ludzie tkwią w kryzysie duchowym: ich egzystencja jest jałowa, pozbawiona celu.

Zdaje się twierdzić Vonnegut, że tylko użyteczna praca nadaje sens i cel ludzkiemu życiu. Bo ja wiem? Wypadałoby się zapytać kasjerki z Biedronki czy pracownika z hali Amazonu... A może i inne rzeczy nadają cel: wychowanie potomstwa, pomaganie innym ludziom etc. Niemniej problem jest poważny: już się pojawiają idee, co zrobić z milionami zredukowanych, zbędnych pracowników przemysłu. Na przykład dać im powszechny dochód podstawowy i niech sobie grają w gry komputerowe...

Bohaterem książki jest inżynier, Paul Proteus, członek klasy wyższej i dyrektor fabryki, który ma nadzieję na awans, ale przeżywa kryzys duchowy, ma ciągotki do kontaktów z członkami podklasy. Wokół jego przygód toczy się całkiem dynamiczna akcja książki, od pewnego momentu wręcz sensacyjna.

Są też wątki słabsze, jak ten o związku Paula z Anitą, czy o futbolu amerykańskim, niemniej to świetna książka, stawiająca ważne pytania o sens ludzkiej egzystencji.

Fajnie mi się słuchało audiobooka w świetnej interpretacji Ryszarda Nadrowskiego.