Coraz mniej światła recenzja

„ Ile niewłaściwych dróg trzeba przejść, żeby znaleźć w końcu tę właściwą.” (str.464)

Jest to smutna i przygnębiająca historia przyjaźni czterech dziewczyn, mieszkanek Tbilisi w czasie radykalnych przemian w Gruzji. Diny przywódczyni i buntowniczki, Keto mediatorki i rozjemczyni, Nene pogodnej romantyczki i zakochanej w niej Iry, rozsądnej i opiekuńczej. Główną narratorką jest Keto. Opowiada o swoim dzieciństwie, codziennym rodzinnym życiu z ojcem, bratem i ukochanymi babciami. O domu, w którym mieszkała, o jego lokatorach. O relacjach z przyjaciółkami, ich przygodach i wyczynach. O problemach i konfliktach. O zmaganiu się z okrutną rzeczywistością. O ich dorastaniu, pierwszych miłościach, niektórych zakończonych tragicznie. O tajemnicach, które skrywały przed sobą.

Dziewczyny połączyła przyjaźń, która pokonała wszystkie przeciwności i przetrwała do czasów dorosłości. Miały głowy pełne marzeń, chciały poznawać i zmieniać świat, lecz rzeczywistość okazała się bezlitosna. Poznajemy ich problemy, dążenia, pragnienia, sukcesy i porażki. Za swoje czyny zapłaciły wysoką cenę. Żyły w czasach gdzie strach towarzyszył im w codziennym życiu.

Radość i nadzieja mieszała się ze smutkiem i beznadziejnością. Często musiały porzucać swoje marzenia i mierzyć się z chwilą obecną. Niektóre chciały zmieniać świat inne zadowalały się tym czym miały. Przeżywały śmierć bliskich i nieznajomych pogrążając się w żałobie. Utrata bliskich zmieniała ich życie. Dramaty, których były świadkami i przeżywały je na zawsze odcisnęły się na ich psychice.

Zmieniało się oblicze Gruzji. Atmosfera gęstniała. Codzienna śmierć na ulicach była na porządku dziennym. Niestabilnym krajem zaczęli rządzić ludzie z półświatka. Rozpoczęła się bratobójcza wojna. Po puczu stery w państwie przejęła junta wojskowa. Prezydent uciekł z kraju. Wojna i sytuacje wymuszały na przyjaciółkach zachowania, jakiego nigdy nie dopuściłyby się w czasie pokoju.

Karuzela przemocy nie przestawała się kręcić. Walka o przetrwanie nadawała sens w życiu dziewczyn, choć niektóre z nich się poddały. Czasem żądza zemsty była w stanie przesłonić wszystko.

Po latach jako dorosłe już kobiety spotykają się w Brukseli na wystawie zdjęć nieżyjącej fotografki, upamiętniającej wydarzenia z młodości czterech przyjaciółek. Oglądając zdjęcia przypominały sobie okoliczności w jakich powstawały. Wracały do wspomnień z bolesnej przeszłości, od której chciały się odciąć. Odkrywały na nowo swoją przeszłość, historię i fakty. Wyjaśniały sobie wiele rzeczy o których do tej pory milczały.

„ Ta wystawa to jedno wielkie czuwanie przy zmarłych, jedna wielka uroczystość pogrzebowa.” (str.147)

Autorka zdołała poruszyć moje serce. Jakim prawem zabiera się wolność i życie ludziom. Okalecza się ich na zawsze. Zmusza się ich do życia w tragicznych warunkach, często bez prądu, jedzenia, z czołgami na ulicach i z trwogą czy się przeżyje dany dzień. Rewelacyjna powieść jak zresztą wszystkie książki autorki.