Powieść Karola Bunscha z roku 1945, rozpoczynająca tzw. cykl piastowski. Na tło historycznych wydarzeń z czasów Mieszka I (chrzest Polski, zajęcie ujścia Odry, bitwa pod Cedynią) rzucono losy dwóch fikcyjnych bohaterów: mocarnego, choć prostodusznego Dzika oraz słabego, lecz chytrego Szmatki.