Drach

Dołująca i niepokojąca opowieść o człowieku.

Rzucają się w oczy elementy znane mi z „Morfiny”, „Królestwa” czy „Pokory”. Jeszcze raz drążę za autorem kwestie przynależności, tożsamości, fatum, działania na poziomie instynktów, poddania się przypadkowi. Wracam myślą do przodków: jak dużo w nas jest tych, którzy byli przed nami? Co nas kształtuje i jakie jest miejsce wolnej woli w życiu każdego?

Sprowadza na ziemię ciągłe przypominanie o małości, kruchości naszego życia, o tym, że nasze działania nie mają żadnego znaczenia wobec czasu, bytu, świata, wobec „z prochu powstałeś i w proch się obrócisz”.

Rozkłada na łopatki kondycja człowieka. Bohaterowie „Dracha” działają, jak zaprogramowane (przez los?) automaty. Jakby pozbawieni byli umiejętności myślenia: ich działanie, kolejne kroki nie wynikają z przemyśleń, nie opierają się na wiedzy innych, nie wynikają z jakiejkolwiek analizy. Jakby nie istniała bliskość (inna niż fizyczna), jakby nie istniało porozumienie, rozumienie, empatia. Każdy coś ukrywa, nawet przed najbliższymi.

W „Drachu” nikt nie rozmawia.

Zwraca uwagę inność wartości świata w pokoleniu dziadków, pradziadków od wartości świata wnuków. To zaledwie migawki codzienności: syn pomaga ojcu w robieniu podpór pod winorośl, wnuk „szlojdruje” z dziadkiem miód, zrzuca węgiel do piwnicy, naprawiają razem zepsutą maszynę. To dawniej. A teraz? Mężczyzna jest nieobecny. Bo albo zapracowany, albo na lekach, albo pod wpływem alkoh...

Dracha, którego już kiedyś czytałam, zakończyłam tym razem na drugim rozdziale, gdyż o ile pierwsza część powieści Twardocha mnie ciekawiła ze względu na śląskie klimaty i osadzoną w nich sagę rodzinną a nawet jakoś w niej znosiłam naturalistyczność języka, jakim powieść została napisana, to w drugiej i trzeciej części opisy scen różnych kontaktów seksualnych tak już mnie zaczęły obrzydzać a powtórzenia w treści zaczęły nużyć, że po dwu rozdziałach dałam sobie spokój z kończeniem książki. Może to jakoś ważna książka, dobrze napisana, ale to jednak literatura typowo męska. Nie jestem zbyt szczególnie wrażliwa a jednak nie lubię się katować nadmiarem realistycznie i wulgarnie przedstawianej erotyki w książkach, które nie są z natury swej erotyczne.

W ubiegłym roku pewien Mariusz namawiał mnie do przeczytania śląskich książek Twardocha, że zrobią wrażenie, że rewelacyjne, że nie rozczarują. Przypomniało mi się o tym po przeczytaniu świetnego „Kajś”, gdy rozglądałam się czym by tu zgłębić temat. Padło na „Dracha”. Literackie rozwinięcie wspomnianego „Kajś”, te same problemy, zagadnienia, wydarzenia. W pierwszej książce potraktowane jak wspomnienie - reportaż, w drugiej jak literacka fikcja z prawdziwą historią w tle. Wiem, wiem, że książki powstały w odwrotnej kolejności, ale ja je w takiej czytałam i to był strzał w 10.

Chłonęłam z olbrzymią przyjemnością, dużym zrozumieniem, ciekawością i sentymentem, bo podobne były też losy mojej rodziny. Dlatego bezapelacyjnie 10 punktów. Za śląską sagę napisaną inaczej. Za treść, za dylematy, narodowościowy galimatias, za realistyczny świat i postaci jak żywe. Za dziesiątki drobnych epizodów, które wybrzmiewają jak literackie etiudy. I za formę, za przeskoki w czasie, które tylko podkreślały ciągłość. Za trójjęzyk, płynne przechodzenie od polskiego, przez niemiecki, do wasserpolskiego. Za książkę napisaną z miłością do Śląska, co się czuje. Za powieść z pazurem.

To nie jest łatwa lektura, ale bardzo satysfakcjonująca. Zastanawia mnie tylko jak „Dracha” odbiorą ci, dla których Śląsk to tylko górnicza czapka w Barbórkę, śląska kluska i brudny po szychcie górnik. A jak z książką poradzą sobie ci, którzy nie znają niemieckiego, no i rzecz jasna gwary śląskiej, któ...