@Meszuge
Po co czytać książki?
Dawno, dawno temu, ale pamiętam jak dziś, jak wiele było zamieszania związanego z ostatnim tomem przygód Harrego Pottera, pytań o zakończenie, zakazów ujawniania zakończenia, prób odgadnięcia zakończenia… Przypomniało mi to dyskusję, jedną z wielu, na temat czytania tych samych książek po raz drugi, trzeci, czwarty, piąty, szósty, siódmy, ósmy, dziewiąty… Kiedy powiedziałem, że jest wiele książek, do których wracam i które czytam kolejny raz po kilkuletniej przerwie, towarzystwo - bardzo oczytane i inteligentne zresztą - popatrzyło na mnie jak na głupka i zakrzyczało chórem: „A nie szkoda ci czasu? Mógłbyś przeczytać za to książkę, której nie znasz, a w tej to już przecież wiesz, co będzie dalej”.
Tłumaczyłem jasno i spokojnie, że książka jest, moim skromnym zdaniem, takim samym zamkniętym, skończonym dziełem sztuki, jak obraz, film, utwór muzyczny czy rzeźba. A dzieło sztuki , to doznania estetyczne, przeżycia duchowe, emocje, nastroje itd. Co będzie dalej, ważne jest (powiedzmy), gdy czytam w gazecie sprawozdanie z obrad plenarnych albo meczu, ale też gazeta dziełem sztuki nie jest, nie spełnia wymogu tworu skończonego i zamkniętego. Podobnie zresztą jak telenowele, ale to inna bajka. Oczywiście dzieło sztuki (książka) może być wydane w kilku tomach, tak samo, jak sztuka teatralna może mieć kilka aktów.
Po tym niewielkim wprowadzeniu zapytałem, czy można sobie wyobrazić człowieka, który drugi raz nie spojrzy na obraz czy rzeźbę, albo nie posłucha raz jeszcze utworu muzycznego, bo… już wie, co będzie dalej, już to widział czy słyszał?
Mam wrażenie, że do 8% zgromadzonych coś tam dotarło.
Informacja o tym, że Harrego zabiła Hermiona przebrana za Hardodzioba, będącego wcieleniem Syriusza opętanego przez profesora Snape'a, albo odwrotnie, nie była w stanie wpłynąć nijak na moją chęć przeczytania ostatniego tomu przygód. Tym niemniej spotkałem ludzi twierdzących z pełnym przekonaniem, że gdyby ktoś im zdradził wcześniej zakończenie takiej lub innej powieści, to już nie miałoby dla nich sensu czytanie książki, ale takim ludziom mogę jedynie głęboko współczuć, mając nadzieję, że może kiedyś zrozumieją, że sztuka z informacją o tym, co będzie dalej, ma bardzo niewiele wspólnego... jeśli w ogóle.
A ile w nim pączkujących tematów równoległych (obecnie "na tapecie" mam Michio Kaku i lekko zakrzywia mi percepcję wagą tego, co napisał, więc będę nawiązywać).
Zatem rozważmy przypadki:
- Książka może, ale wcale nie musi być dziełem skończonym - może opisywać coś, co trwa, rozwija się i zmienia w czasie. Wtedy powroty są odkrywcze, uczące, zastanawiające, przynoszące satysfakcję: "Ja miałam, rację, nie on (autor)!" - albo na odwrót. Przykładowo popularnonaukowe (i przykładowo M. Kaku, oczywiście... ).
- Jednak w przypadku, kiedy jest dziełem skończonym, lecz każdy powrót oznacza inny odbiór - taka książka jest świadectwem tego, jak ja sama się zmieniam, jak inaczej reaguję i odbieram zagadnienia, które kiedyś widziałam inaczej. Wtedy jest zapierające dech w piersiach : "Wow! Tak to kiedyś widziałam?". Z reguły to są bardzo osobiste książki - trzymamy je jak skarb (i nikomu nie pożyczamy 😉 ).
- Jak napisała@MLB - powroty mogą być też zawsze takie same. Wtedy mamy legalny narkotyk, albo najzwyklejszą w świecie nostalgię, której przecież nie grzech od czasu do czasu ulegać.
- I na koniec: jeżeli czytam książkę pomimo, że znam zakończenie (i całą treść nawet) - to znaczy, że mam przyjemność przebywania z tym, co autor stworzył: z atmosferą, ciekawym stylem, narracją, która wiedzie mnie w klimaty i miejsca, gdzie mam ochotę poprzebywać. A to znaczy, że powstało coś naprawdę niebanalnego...
Generalnie czytelnicze powroty porównałabym do podróży (w czasie i przestrzeni, ale też i w głąb siebie). Możemy na przykład na wakacje jeździć zawsze w inne miejsce bo chcemy jak najwięcej poznać, zwiedzić, zobaczyć, spróbować - czyli zawsze nowa książka. Ale gdy zdarzy się, że wrócimy w to samo miejsce, okazuje się, że wszystko jest inaczej - wtedy dopada nas zdumienie nad nietrwałością świata (podróż w głąb siebie i dawnego "ja", które widziało wszystko inaczej). Albo wszystko jest tak samo - wtedy cieszymy się, że przy tak wielkiej zmienności wszystkiego, mamy ostoję, gdzie czas nam się zatrzymał, gdy naokoło szaleje cyklon.
Tyle możliwości, a jedna książka - zupełnie jak ukryte wymiary i wszechświaty równoległe... (Nie uwolnię się tak łatwo od Kaku... I na pewno przeczytam jeszcze raz 😃 ).
P.S. Mam Cię na oku, więc się nie wymiguj ;-D
Robotę robi tu obecna dostępność książki, przede wszystkim ebooków, które zawsze ma się pod ręką.
@LetMeRead - nie zgadzam się, pierwsze wrażenie może być mylące/różne od obecnego. Konstatowanie i obserwowanie zmian w czasie we własnym odbiorze książki jest bardzo ciekawe, moim zdaniem - rozwijające. Nie dotyczy to każdej książki - niektóre są jak narkotyk i zawsze działają tak samo :-D I za to je lubię, i do nich wracam.
Jasne, że każdy może, co może.
Koniec, kropka.
