Sonata Kreutzerowska recenzja

W ramach swojego prywatnego programu poznawania klasyki poprzez słuchanie audiobooków sięgnąłem po znane opowiadanie Tołstoja. Ma ono tak popularną w literaturze rosyjskiej (i nie tylko) formę opowieści w pociągu: oto obcy sobie ludzie jadą ze sobą w jednym przedziale kilka dni i nocy i zwierzają się sobie z całego życia. Notabene, współcześnie to niemożliwe: teraz każdy w przedziale tkwi w swoich ekranach albo ma słuchawki na uszach i marzy o tym, żeby współtowarzysze podróży go nie zagadali. Na szczęście w XIX wieku było inaczej... W tej historii opowiadanej w pociągu dramatyczne losy swojego życia i małżeństwa przedstawia narratorowi niejaki Pozdnyszew, człowiek który zamordował swoją żonę.

Na początku sporo tam ogólnych, powiedziałbym filozoficznych dywagacji Pozdnyszewa o seksie przedmałżeńskim, o małżeństwie jako takim, o rywalizacji między płciami. Wszystko to trąci myszką i, prawdę mówiąc, nudne i dziwaczne jest, gdy na przykład Pozdnyszew twierdzi, że: „Żądza płciowa, choćby najbardziej zawoalowana, jest złem, strasznym złem, z którym należy walczyć”. Albo gdy mówi, że dzieci w rodzinie to męka i nic więcej, stwierdzeń w tym stylu jest więcej. Prawdę mówiąc, trudno się czyta owe dziwaczne poglądy Pozdnyszewa, zresztą w ujęciu Tołstoja to postać antypatyczna.

Na szczęście w drugiej części rzecz cała się mocno rozwija, dostajemy znakomite studium nieszczęśliwego małżeństwa, ludzie cierpią, ranią się, ale rozstać się nie mogą, tu typowy cytat: „Byliśmy zatem parą nienawidzących się galerników, skutych jednym łańcuchem, zatruwających sobie nawzajem życie i usiłujących tego nie wiedzieć.” Czytelnik zadaje sobie pytanie: dlaczego ci ludzie się nie rozwiedli? Zdaje się, że w carskiej Rosji nie było to możliwe... A o terapii par małżeńskich nikomu się wtedy nie śniło... A potem dostajemy świetne studium obłędu Pozdnyszewa, zwłaszcza opis jego szaleństwa zazdrości jest znakomity. Ciekawym ile w tej książce jest własnej historii życia Tołstoja...

Trochę się to opowiadanie zestarzało, ale co Tołstoj, to Tołstoj...

Słuchałem audiobooka w świetnej interpretacji Ksawerego Jasieńskiego.