Rozkaz recenzja

„Rozkaz” autorstwa Leeny Lander był to mój ponowny kontakt z literaturą fińską, ale pierwszy z gatunkiem dreszczowca psychologicznego. Nie wiedziałam, czego mam się spodziewać. Bałam się nowego i nieznanego, ale wraz z pierwszą stroną zapomniałam o obawach i pozwoliłam ponieść się tej opowieści o woli życia, chęci przetrwania i podatności ludzkiej psychiki.
Wszystko dzieje się w roku 1918. Więźniarka i jegier, który miał ją „dostarczyć” przed sąd polowy, najprawdopodobniej na pewną śmierć, rozbijają się swoją łodzią w pobliżu wyspy. Spędzają na niej kolejne kilka dni, czekając na wybawienie, lecz ono nie nadchodzi. W końcu przybywa pomoc i dostarcza ich do sędziego Emila Hallenberga. Próbuje on wydobyć z nich, co właściwie zaszło na wyspie, lecz jegier Aaro Harjula zgrabnie unika tematu, a Miina Malin, kobieta-więzień, trzyma buzię na kłódkę. Wkrótce jegrem zaczyna władać sumienie i chęć bycia szczerym z Emilem. Natomiast Miina poddaje się i mówi co nieco o ich pobycie na wyspie. W to wszystko wplata się wątek nieszczęścia sędziego, zniesmaczenie jego żony Beaty i szaleństwo Konstego. Zresztą samo miejsce, w którym Emil przesłuchuje więzionych doprowadziłoby niejednego człowieka do utraty zmysłów. Dowodem na to jest popadający w nałóg alkoholizmu i depresję Hallenberg.
Nastrój książki jest co najmniej przygnębiający i trzymający w napięciu, jednak pozytywną stroną jest to, iż zmusza to czytelnika do rozważania nad ukrytym znaczeniem wydarzeń. Lektura ta jest jakby zlepkiem dwóch opowieści – jedna rozgrywa się w ośrodku przesłuchań Miiny, a kolejna opowiada czytelnikowi o tym, co zaszło na wyspie. Ma to nigdy nie ujrzeć światła dziennego i pozostać w umysłach więźniarki i jegra. To smutna historia, nie raz przyprawiająca o dreszcze zarówno jak ukazująca to, co może stać się z człowiekiem, gdy wojna i inne czynniki wpłyną na niego. Nieodwracalnie. Rozdziały następujące po sobie nie są spójne logicznie, trzeba samemu je sobie poukładać w głowie. Rozpatrywanie każdego z nich z osobna nic nie da, dopiero spojrzenie na całość po przeczytaniu może nas popchnąć do zauważenia problemów, które ta pozycja miała za zadanie poruszyć.
„Rozkaz” jest wyjątkowy, ale nie ze względu na piękną okładkę, powszechną rozpoznawalność czy też barwne opisy – to wszystko charakteryzuje pozycje na jeden wieczór, o których wcześniej czy później zapomnimy. Jest on piękny, ponieważ zapada w pamięć, drąży temat i nakazuje odpowiedzieć sobie na pytania, na które każdy powinien znaleźć w sobie odpowiedź. Czy jesteś gotów oddać życie za swoje przekonania? Czy otoczenie nie wpływa na ciebie destrukcyjnie? Czy nie tracisz rzeczy ważnych przez swoją głupotę? Czy doceniasz to, co masz? Ja w każdym razie doceniłam dzieło Leeny Lander i zachęcam innych do sięgnięcia po nie.