Poparzone dziecko recenzja

„Poparzone dziecko” Stiga Dagermana to kolejna propozycja od Wydawnictwa Poznańskiego wydana w ramach Serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich. Seria ta ukazywała się w latach 1956-1990, w 2018 roku Wydawnictwo zdecydowało się na jej wznowienie.

Stig Dagerman to szwedzki pisarz i dziennikarz, urodzony w 1923 roku. Szturmem podbił rynek wydawniczy, szczególnie że tworzył w niełatwym wojennym czasie. Jesienią 1954 roku popełnił samobójstwo. Choć znany w kraju jako autor powieści, zbiorów opowiadań, reportaży, sztuk teatralnych, setek wierszy i esejów, na świecie zdobył uznanie dopiero po śmierci.

Na wstępie chcę podkreślić, że „Poparzone dziecko” nie jest lekturą dla każdego. To proza niełatwa, która wymaga dawkowania. Pełna emocji i nadmiernej psychoanalizy. Oto historia Bengta i jego ojca, których poznajemy w dniu pogrzebu matki Bengta – Almy. Od początku czytelnika otacza duszna atmosfera rodzinnych sekretów. W dniu, w którym chłopak chowa matkę, odkrywa że ojciec ma romans. I to jest moment, kiedy choć nie zna tej kobiety – postanawia ją nienawidzić. Od tej chwili ten trójkąt ojciec – Bengt – kochanka ojca, będzie stanowił podstawę opowieści.

„Poparzone dziecko” to przede wszystkim opowieść o stracie i żałobie. Każdy inaczej ją przeżywa, każdy inaczej z nią sobie radzi. Przychodzi bowiem taki dzień, gdy osoba która była obecna w naszym życiu przez długi czas – odchodzi. I zostają, cytując Grzegorza Ciechowskiego „książki i płyty”. I okazuje się, że nie potrafimy poradzić sobie z prostymi czynnościami, jak obiad czy sprzątanie. Że nie wiemy, w której szufladzie znajdziemy niezbędne dokumenty. Żałobę każdy z nas przeżywa w samotności, zwykle otoczenie nie jest na nią gotowe, nie wie jak zareagować.

Powieść Dagermana to też historia dojrzewania, poszukiwania własnej wartości i własnej życiowej drogi. To smutna historia Bengta, który coraz bardziej wikła się w gniewie i narastającej frustracji. Który wciąż walczy z ojcem. Który wciąż walczy z narzeczoną. Który czas przeznaczony na naukę do egzaminów poświęca na knucie zemsty na narzeczonej ojca, sądzi że próbuje ona zająć miejsce Almy. Z czasem ta frustracja przeradza się w chorą namiętność. Lęki, depresje, strach, miłość, nienawiść, pogarda – tego w powieści nie zabraknie.

Atmosfera powieści jest niepokojąco duszna. Nie ma chwili na oddech. Nie ma łatwiejszych fragmentów. Dużo za sprawą języka powieści – który jest zwięzły, bez zbędnych ozdobników, do bólu poprawny, a momentami ironiczny. Jednocześnie każde słowo to kamyk na wulkanie emocji, który za chwilę może wybuchnąć. Z każdą stroną czytelnik coraz bardziej gubi się w labiryncie słów i emocji.

"Poparzone dziecko" nie należy do najłatwiejszych i najlżejszych powieści. Jest jednak na tyle uniwersalna, że dobrze odnajduje się w dzisiejszych czasach. Nie zapomnijmy, ze Dagerman napisał ją w 1948 roku. Wtedy szokowała, dzieliła czytelników na obozy, gdzie jedni nazywali arcydziełem, drudzy krytykowali i chcieli palić na stosach.

Kolejny raz Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich pozwala obcować z bardzo specyficzną literaturą. Świetnym uzupełnieniem do lektury jest wstęp umieszczony na początku powieści, który przybliża postać Dagermana, jego tragiczne losy i krótką historię „Poparzonego”. Jeśli macie ochotę na lekturę niełatwą, zmuszającą do myślenia i wyciągania wniosków, to sięgnijcie po Stiga Dagermana.