Niech pana Bóg błogosławi, panie Rosewater recenzja

Vonnegut rozprawia się w tej książce z mitem amerykańskim głoszącym, że bogacze są wspaniali, biedacy to lenie i nieudacznicy, a każdy może zostać milionerem, wystarczy ciężko pracować. Zaczyna się intrygująco: „Jest to opowieść o ludziach, ale jej głównym bohaterem jest pewna suma pieniędzy (…) Suma ta wynosiła 87 472 033 dolary i 61 centów w dniu pierwszego czerwca 1964 roku”, ale tak naprawdę to jest historia o ludziach, z których większość ma obsesję na punkcie pieniędzy, czyli o Amerykanach.

Mamy tu historię Elliota Rosewatera, dziedzica wielkiej fortuny, który zaszywa się w małym miasteczku zbudowanym przez korporację Rosewater, pije na umór i ogólnie prowadzi kiepskie życie. Ale z drugiej strony pomaga tamtejszym nędzarzom poprzez wypisywanie czeków i głoszenie dobrego słowa. Przejmująco przedstawia Vonnegut życie amerykańskich biedaków: to zagubieni, kiepsko wykształceni ludzie, którzy, pozbawieni jakiejkolwiek pomocy, sami wpędzają się w kłopoty. A cała intryga polega na tym, że cwany prawnik usiłuje pozbawić Elliota majątku wykazując, iż jest niepoczytalny.

Tak naprawdę rzecz cała jest dla mnie drwiną z amerykańskiego mitu głoszącego, że po pierwsze biedacy są sami winni swojego losu, bo to lenie i prymitywy, po drugie każdy nędzarz ma szansę zostać milionerem, jeśli tylko będzie wystarczająco ciężko pracował. W książce bogacze to zepsuci, rozleniwieni rentierzy, których przodkowie zdobyli majątek za pomocą oszustw i przemocy, zaś biedacy ciężko harują, żeby przeżyć. Poza tym bogaci z olbrzymią pogardą odnoszą się do ubogich, twierdząc, że sami są sobie winni. Oczywiście obraz Vonneguta jest przerysowany, ale uderza w czuły punkt, zwłaszcza jego przekaz jest aktualny obecnie, w czasach olbrzymich nierówności majątkowych w USA.

Największą wartością książki jest styl Vonneguta w tłumaczeniu Jęczmyka, ta jego niepowtarzalna i niepodrabialna mieszanka humoru, złości i patrzenia z góry na wszelkie zdarzenia tego świata. Mógłby pisać o czymkolwiek, a i tak bym się zachwycał. Próbka stylu: „Podobnie jak wiele słynnych amerykańskich fortun, bogactwo Rosewaterów zapoczątkował pozbawiony poczucia humoru, cierpiący na zatwardzenie protestancki kmiotek, który podczas Wojny Secesyjnej został spekulantem i łapówkarzem.”

Niestety, książka jest słabo skomponowana, chaotycznie napisana, na przykład na początku pojawia się wspomniana postać cwanego prawnika, niby ma być ważna, a właściwie nie istnieje. Otwiera Vonnegut różne wątki, np. Amanity Buntline przyjaciółki żony Freda Rosewatera, potem ich nie domyka. Poza tym w książce niewiele się dzieje, zakończenie też nie przekonuje. Wydaje się, że szanowny autor w ogóle nie przemyślał kompozycji książki. No nie jest to najlepsze dzieło w dorobku Vonneguta.