Królestwo recenzja

Książka jest kontynuacją 'Króla', ale można ją czytać niezależnie. Opowiada o losach rodziny Jakuba Szapiro w czasie okupacji jest to więc kolejna pozycja o Zagładzie. Mamy tu dwa wątki, w pierwszym narratorem jest Dawid, syn Jakuba, w drugim Ryfka Kij, kochanka Jakuba, która z nim żyła, gdy odszedł od żony. Znakomicie to napisane, panuje Twardoch absolutnie nad fabułą i konstrukcją. Akcja toczy się wartko, mimo opisywanych okropności mamy trochę przygodówki, sporo pikantnego seksu, tylko czytać, niemniej w czasie lektury coś mi zgrzytało.

W czym problem? Ano w stylu, jest napuszony, barokowy, zbyt wiele tam filozofowania i skomplikowanych myśli. Podam przykład, oto Ryfka ukrywa się z Jakubem po powstaniu w zrujnowanej Warszawie, żyje jak dzikie zwierzę i myśli: „Tęsknię do niego wtedy, tęskniłam, tęsknię do człowieka, którym kiedyś był, nawet do tego tchórzliwego łajdaka, jakim czasem się okazywał. Ale najbardziej do takiego, jakiego pamiętam z naszych pięknych jasnych dni sprzed dwudziestu lat, o których wtedy trudno mi nawet myśleć w kategorii czegoś, co się wydarzyło, bo raczej przypominają mi coś tylko opowiedzianego, wyśnionego, coś o kształcie rozmytym, coś daleko jedynie w pamięci odzwierciedlonego. Inną pamięć mam teraz, przejrzystą i pewną, inaczej dotykam tego, co było, tak jakbym dotykała czegoś, co jest.” Strasznie to napuszone, sztuczne i mocno nieadekwatne do sytuacji.

Nieprzypadkowo najlepsze książki o Zagładzie: „Medaliony” Nałkowskiej, „Zdążyć przed panem Bogiem” Krall czy „Chleb rzucony umarłym” Wojdowskiego są napisane stylem zwięzłym, wręcz suchym: w obliczu opisywanych potworności normalny język staje się nieadekwatny. Zwięzły i suchy styl zdarza się (zbyt rzadko!) i w 'Królestwie', na przykład w chwytającej za serce opowieści o losie Tosi Klajnberg.

Z drugiej strony dobrze, że książka się ukazała, bo Twardoch jest sprawnym pisarzem, ma żyłkę marketingową, rzecz jest czytana, a nigdy za wiele pozycji, które pokazują szczegółowo jak to 'człowiek człowiekowi zgotował ten los'.

Przypomina mi 'Królestwo' inną książkę o II wojnie, ‘Początek' Szczypiorskiego, on też lubił sobie pofilozofować na temat okupacji i zagłady, i też mi to zgrzytało, ale książka osiągnęła wielką popularność, również międzynarodową (Niemcy!). Wróżę ten sam los pozycji Twardocha, bo publika zachodnia lubi czytać takie rzeczy. Ale według mnie jest to artystyczna porażka.