Homo sum recenzja

Już sam fakt, że książka określona jest mianem onirycznej (z czym nie do końca się zgadzam, gdyż brak mi do tego konwencji przedstawiania wydarzeń jako obrazu sennego; dla mnie bardziej odpowiedni byłby tutaj termin purple prose), a także fakt, że nie posiada ona fabuły jako takiej – książka składa się raczej z przemyśleń czy refleksji, które powiązane są z sobą jedynie przez postać narratora – sprawi, że znaczna część potencjalnych czytelników się od tego tytułu odbije. I owszem, zdecydowanie nie jest to pozycja dla każdego.

Tytuł, będący wyrażeniem „homo sum”, oznaczającym ‘człowiekiem jestem’, jest tutaj jak najbardziej zasadny – narrator zdaje się mieć nieograniczoną wiedzę o otaczającym go świecie, co przedstawia za pomocą owych refleksji właśnie.

Przemyślenia Gabriela – tak bowiem na imię ma nasz narrator – dotyczą różnych tematów. Rozprawia zarówno o sytuacji politycznej, religii i instytucji kościoła, ale też o strefie kulturalnej, między innymi o literaturze (jest jeden fragment, który sprawił, że aż mi się ciepło na sercu zrobiło). Opowiada też o problemach człowieka w życiu i o codziennych wyzwaniach, z jakimi musi się mierzyć. Ale porusza także tematy bardziej egzystencjalne, dotyczące między innymi śmierci, biedy czy zła panującego w świecie. Żadna z tych refleksji nie jest podkoloryzowana – opisane są w sposób przyziemny, takie, jakie naprawdę sytuacje w życiu bywają (choć – ostrzegam – czasami opisy lub też sam użyty przez narratora język potrafią być dość brutalne).

O ile oniryczności, moim zdaniem, tu zbytnio nie ma, o tyle spotkać można erudycyjność pisarza. Znajduje się tu sporo intertekstualności (już nawet do słynnego „Na początku była chuć” z Requiem aeternam Stanisława Przybyszewskiego na pierwszej (!) stronie książki). Większość może być nierozpoznawalna dla niewprawnego czytelnika bądź osób nieznających historii literatury polskiej, ale to nie wina ani zarzut dla tej książki – tak po prostu jest z całą intelektualnością.

Poza drobnymi niedociągnięciami jest to książka dobra, choć – jak mówiłam – z pewnością nie dla każdego. Rozpoetyzowana proza może wybijać z rytmu czytania, ale wydaje mi się, że właśnie o to chodzi: nie żeby pędzić i jak najszybciej skończyć kolejną książkę, ale o to, żeby zostać przy niej na dłużej, towarzyszyć narratorowi w snuciu refleksji i wysłuchać tego, co ma do powiedzenia.


A ma do powiedzenia całkiem sporo.


Książka została otrzymana z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl, za co serdecznie dziękuję!