Terror recenzja

Jest rok 1845. Wyprawa pod dowództwem 59 letniego sir Johna Franklina, składająca się z dwóch okrętów o napędzie parowym: HMS Erbus oraz HMS Terror, wyrusza z ekspedycją mającą na celu przebycie Przejścia Północno - Zachodniego, jednak ani sir Franklin, ani nikt z jego załogi nie wie, że udają się na wyprawę, z której nie dane im będzie powrócić. Dlaczego zaczynać tekst o współczesnej powieści grozy od notki historycznej? Ano dlatego, że Terror jest tak mocno osadzony w realiach historycznych, w tak wielkim stopniu bazuje na prawdziwych wydarzeniach, że daleko wykracza poza gatunkowe ramy.  

Terror nie jest horrorem w stylu Kinga czy Koonza. Według mnie literacko stoi o wiele wyżej, przy czym od razu muszę zaznaczyć, że „Terror” nie jest książką lekką zarówno wagowo (duży format i około 700 stron licząc z posłowiem) jak i gatunkowo, co już na starcie dyskwalifikuje go jako umilacz czasu w drodze do pracy, Czytanie Terroru wymaga skupienia i uwagi, jest zajęciem dość żmudnym i wskazane jest dozowania sobie lektury i całkowite oderwanie się od rzeczywistości (w każdym razie ja tak miałem). Poświęcony czas zwraca z nawiązką niesamowitym klimatem i wirtuozerią warsztatu Dana Simmonsa.

 Simmons to erudyta. Widać, to już po pierwszych zdaniach powieści – zgłębił realia opisywanej w Terrorze epoki ostatnich odkryć geograficznych; od obyczajów i nurtów naukowych, życiowych poglądów panujących połowie XIX stulecia, po budowę ówczesnych okrętów żaglowych, eksplorację Arktyki i biografie opisywancyh bohaterów – ogrom wiedzy autora i jej umiejętne wplatanie w akcję powieści jest niesamowita, chylę również głowę przed tłumaczem - wspaniała robota.

 A wątek horrorowy? Cóż, nie ucieknę od wyświechtanego do bólu, zdartego do kości frazesu: „największe potwory siedzą w nas samych”. Tę prawdę wykorzystuje autor do budowania postaci – ich rys psychologiczny i sposób przedstawienia bardzo mi się podobał – w każdym rozdziale podążamy za innym bohaterem i nieraz widzimy to samo wydarzenie oczyma kilku z członków załogi Terroru czy Erebusa. Simmons poniekąd pozostawia czytelnikowi pole do samodzielnej interpretacji faktów oraz motywacji bohaterów. Czy zatem tajemniczy potwór terroryzujący załogę sir Johna Franklina jest w ogóle tej powieści potrzebny? Jest. Chociaż jeszcze tak około 400 strony sam w to wątpiłem i na tym poprzestanę, żeby nie zdradzać fabuły.

 Podsumowując tak dobrze napisanej powieści z szeroko pojętego nurtu fantastyki nie czytałem od czasu „Człowieka z wysokiego zamku” P. K. Dicka. Każde zdanie „Terroru”, każde napisane przez Simmonsa słowo jest celowe, jest na swoim miejscu i jest potrzebne – ta książka mnie zauroczyła, pochłonęła a gdy skończyłem czytać poczułem pustkę

 

*Wrzesień 2014 W pobliżu kanadyjskiej Wsypy Księcia Williama, po niemal 150 latach odnaleziono wrak HMS Erebus - za Wikipedią