Dzień oprycznika recenzja

Ta groteskowa wizja Rosji przyszłości została napisana przez Sorokina w 2006 r., ale niespodziewanie poraża aktualnością. Przypomnijmy, że oprycznicy to była policja cara Iwana Groźnego, słynąca z okrucieństwa. W książce są reaktywowani, stanowią główną podporę władzy, której uosobieniem jest Monarcha. A ustrój Rosji to bezwzględny reżim podparty prawosławiem gdzie tradycje staroruskie łączą się w niezwykły sposób z nowoczesnymi środkami technologicznymi: wielkoruski patriotyzm, religia, posłuszeństwo, oddzielenie murem od Zachodu. Brzmi to mocno dziwacznie, ale w świetle wydarzeń z ostatnich miesięcy, już nie tak bardzo.

Talent językowy, wyobraźnia Sorokina, jego zamiłowanie do groteski są olbrzymie. Jak to mówią Rosjanie: i smieszno i straszno. Niektóre pomysł są bardzo ciekawe, np. Monarcha zastąpił supermarkety kioskami rosyjskimi, w których każdy towar ma tylko dwie odmiany: chleb biały albo czarny, masło albo margaryna, itd.; ludzie więc nie mają problemu wyboru z kilkudziesięciu wariantów tego samego produktu, zatem nie marnuje się czasu, unika konfuzji i zamieszania, bardzo fajna inicjatywa...

Mamy też nieodzowną rosyjską korupcję i narkotyki, oprycznicy zażywają nowy rodzaj dragów, jaki nie powiem, sami przeczytajcie. A końcowa scena ich balu w łaźni jest po prostu znakomita.

Nieźle też obśmiewa Sorokin nacjonalizm wielkoruski i jego symbole: Kreml czy malarstwo Surkowa. Niemniej jest tam sporo aluzji do współczesnej Rosji, nie zawsze jasnych dla polskiego czytelnika. Tu muszę wspomnieć wspaniałe tłumaczenie pani Agnieszki Lubomiry Piotrowskiej i jej świetne przypisy, objaśniające różne niuanse dla nas niezrozumiałe.

Z drugiej strony mam wrażenie, że od pewnego momentu zaczyna się szanowny autor napawać i zachłystywać swoją wyobraźnią, tworzy sztukę dla sztuki, czysty efekt, nużący nieco. Traci na tym wymowa satyryczna i polityczna książki. Dlatego, moim zdaniem, ta rzecz jest gorsza od 'Zamieci' tego samego autora i od podobnej antyutopii: `Moskwy 2042' Wojnowicza.

Mimo wszystko to książka warta przeczytania.