Albo-albo. T. 2 recenzja

Søren Kierkegaard, to urodzony w 1813 roku duński filozof, teolog i poeta, często nazywany „Sokratesem północy”. Uważany za jednego z prekursorów filozofii egzystencjalnej. Prawie nie znany za życia, gdyż zainteresowanie jego filozofią zdecydowanie wzrosło po drugiej wojnie światowej. Dania XIX wieku to kraj rozwijającej się industrializacji oraz wielkich przemian społecznych i kulturowych, co znajduje odzwierciedlenie w filozofii Kierkegaarda. Swoje piętno na twórczości filozofa odcisnęły również ówczesne nurty intelektualne, w tym romantyzm i idealizm niemiecki.

Jego poglądy stały w polemice z filozofią heglowską, a sam Kierkegaard jest dziś postrzegany jako prekursor egzystencjalizmu. Jest autorem krytycznych tekstów religijnych (chrześcijaństwo), rozważań na temat moralności, etyki, filozofii a także w pewnym wymiarze psychologii.

Najbardziej znane jego dzieło to „Albo-albo”, powstałe w 1843 roku. Autor stworzył w nim dwa przeciwstawne poglądy na życie: estetyczny i etyczny, analizowane w dwóch tomach książki.

Począwszy od tomu pierwszego i przedstawionego w nim estetyka, który bezinteresownie pielęgnuje przyjemność chwili, Kierkegaard płynnie przechodzi do analizy etyka. Etyk jest zwyczajnym, skromnym człowiekiem, starającym się uświadomić estetykowi, że życie indywidualne przeżywa się najpełniej w zobowiązaniach społecznych. Różnice w pojmowaniu tych skrajnych poglądów na życie filozof pokazuje między innymi w rozmowie uwodziciela (estetyka) z mężem (etyka). Rozmowa ta dotyczy miłości, jej pojmowania i traktowania ukochanej osoby.

„Albo – Albo” jest tak skomponowane, że postrzeganie świata przez estetyka tworzy pierwszy tom, a przez etyka drugi. W pierwszej części estetyk tworzy swoje życie i relacje jako dzieło sztuki, posługując się przypadkiem jako narzędziem i starając się unikać wiążących wyborów. W drugim tomie etyk stara się wpłynąć na niego w taki sposób, aby wybrał między tym, co estetyczne, a tym, co etyczne.

W drugim tomie książki, Kierkegaard swoje myśli przekazuje w postaci listów i tekstów, które zgłębiają pojęcie odpowiedzialności i obowiązku. Twierdzi, że życie etyczne oparte jest na zasadach i moralności. Dla etyka, według filozofa, celem życia nie jest radość, lecz działanie. Etyk nie jest zależny od codziennych przyjemności, ale stara się postępować zgodnie z zasadami i prawami obowiązującymi w społeczeństwie. Rozważa także pojęcie miłości i znaczenie życia zgodnie z własnymi wartościami.

Podkreśla też rolę religii, argumentując, że wiara w Boga daje człowiekowi poczucie celu i znaczenia, analizuje samą koncepcję chrześcijaństwa i akcentuje potencjał, jaki ma w sobie życie według wartości chrześcijańskich.

Istotne rozważania „Albo albo” to lęk przed wyborem, który budzi w człowieku strach i niepokój. Te z kolei wynikają z obawy przed wzięciem odpowiedzialności za swoje czyny i ich konsekwencje.

Kierkegaard w swoim dziele podkreśla również wolność jednostki wierząc, że człowiek ma wyjątkową zdolność dokonywania wyborów i kreowania własnego losu. Akcentuje, jak ważne jest korzystanie z tej wolności w sposób odpowiedzialny i zgodny z własnymi wartościami.

Etyk w rozumieniu Kierkegaarda to osoba poszukująca prawdy lub pewności, która stara się postępować właściwie w odniesieniu do norm społecznych. Człowiek etyczny to ten, który chce, wybiera i działa.

Chociaż człowiek nie stworzył sam siebie, to jednak ma on moc samostanowienia, co oznacza, że ​​może stać się sobą, że ​​staje się odpowiedzialnym reżyserem własnego życia. Wybór ten, to dojrzały sposób bycia w szybko zmieniającym się świecie.

Cechą szczególną podejmowanych przez etyka działań jest to, że nie dokonuje wyboru pomiędzy różnymi opcjami. Nie jest to więc wybór pomiędzy na przykład byciem lekarzem lub piekarzem, lecz wybór pomiędzy sumiennością i godnością człowieka.

Wybierać znaczy chcieć. W każdej sytuacji sprawdza się to, że jeśli człowiek świadomie wybiera cokolwiek, to w sposób świadomy tego chce. Wybór samego siebie jest zatem równoznaczny z pragnieniem siebie i z wszystkimi tego konsekwencjami. Dzięki wyborowi człowiek buduje sobie nowe wyzwania, będące motorem działania do jego kolejnych kroków. Etyk twierdzi, że nie jest najważniejsze to, co się wybiera, ale sposób, w jaki odnosi się do tego wyboru, czyli związany z nim egzystencjalny obowiązek.

Mimo upływu 181 lat od napisania książki, dzieło to do dziś dnia nie straciło na znaczeniu. Myśli Kierkegaarda dotyczące religii, wolności człowieka, wolności wyboru i związanym z tym lękiem nie zestarzały się i są aktualne również we współczesnym społeczeństwie.

Przesłanie Kierkegaarda, aby żyć w danym każdemu człowiekowi darze szlachetności, czystości ducha i możliwości naśladowania życia Chrystusa, zawsze będą świadczyły o wielkości i wartości człowieczeństwa.

„Albo-albo” to cenna lektura, dotykająca wielu aspektów naszej egzystencji i mogąca być wyjściem do własnych analiz, refleksji i przemyśleń.