Dzień bez teleranka. Jak się żyło w stanie wojennym recenzja

W niedzielę 13 grudnia 1981 roku wprowadzono w Polsce stan wojenny. Tego ranka telewizja nie wyemitowała „Teleranka”. Ten dzień zatrzymał na moment polskie społeczeństwo.

Do lektury „Dnia bez Teleranka” Anny Mieszczanek zachęcił mnie podtytuł „Jak się żyło w stanie wojennym”, szczególnie że to część historii obok której nie powinno się przechodzić obojętnie. Liczyłam na przedstawienie sytuacji pod kątem społecznym – zwykłej ludzkiej prozy życia. Tymczasem na ponad trzystu stronach autorka kumuluje niezliczoną ilość faktów, w których naprawdę trudno się połapać. Autorka łączy wycinki prasowe, wywiady, przedruki i wypowiedzi różnych osób, wplata w treść zapis ówczesnych wywiadów i dokumentów. Ilość przytłacza! Do tego Mieszczanek ma specyficzne pióro, z którym trudno się oswoić, choć na pierwszy rzut oka jest prosto: krótkie zdania, mowa potoczna, stawianie pytań prowokujących dyskusję z czytelnikiem. Większą część tekstu zajmuje niestety polityka – mam świadomość, że bez wyjaśnienia tła politycznego trudno zrozumieć czym był stan wojenny, ale zwyczajnie liczyłam na coś innego.

W książce wypowiada się wielu bohaterów – reżyser zaraz po skończonej szkole filmowej, początkująca dziennikarka, młody pracownik komitetu dzielnicowego, mały chłopiec, którego ojciec trafił do aresztu. Liczyłam, że to oni będą głównymi bohaterami, że stan wojenny będziemy oglądać ich oczami. Tak się niestety nie stało.

To nie jest łatwa lektura – trzeba przyswoić ogrom nazwisk, wyłowić z treści najważniejsze fakty historyczne, poczuć i zrozumieć kontekst. Nawigację ułatwiają rozdziały i podrozdziały oraz ogrom przypisów. Każdy kto żył w latach osiemdziesiątych ma jakieś pojęcie o tamtych czasach – naoczni świadkowie z pewnością większe. Książki takie jak ta pozwalają zrozumieć, pozwalają poznać i ocenić.

„Dzień bez Teleranka” okazał się trudną lekturą. Z jednej strony to reportaż, literatura faktu więc nie można oceniać materiału do książki. Z drugiej strony autorka zbyt wiele narzuca, zbyt wiele punktuje. Czuję niedosyt, bo spodziewałam się czegoś innego. Warto? Warto. Szczególnie, że zaskakuje i przeraża jak wiele analogii i podobieństw z tamtych czasów można znaleźć w otaczającej rzeczywistości. Szczególnie w tej pandemicznej.



Za egzemplarz dziękuję Wydawnictwu Muza