Fakty muszą zatańczyć recenzja

Sądzę, że gdyby Pan Mariusz Szczygieł napisał reportaż o kimś, kto gotuje wodę na herbatę lub wiąże sznurowadła, o pracy sygnalizatora na przejściu dla pieszych czy traktat, no nie wiem, o struganiu patyków, byłoby to równie wciągające, jak Jego ostatnia książka. Jeśli ktoś powie, że jestem nieobiektywny, pewnie będzie miał rację. No co zrobić, skoro czytam i nie wierzę, co czytam, a jak przeczytam, moja lista „do przeczytania” znów robi się coraz dłuższa, jakby dzięki słowom zapisanym przez Pana Szczygła, pączkowała wbrew mojej woli, rozciągała się aż po kraniec pamięci w telefonie, rosła jak babcine ciasto na drożdżach i w ogóle och i ach.

Tym razem, co może wydać się nieoryginalnie, nie wybierzemy się w podróż do Czech. Nie spakujemy walizki rzeczy potrzebnych do szybkiego wypadu do Pragi z książką Pana Szczygła pod pachą. Zapadniemy się po obie nawet pachy w literaturze faktu i tych, którzy literaturę tę tworzą. Autor zdradza tajniki pracy reportera, ale nie zasypuje Czytelnika wesołymi anegdotkami ani dykteryjkami, tylko wyjaśnia, czym jest pisanie reportażu, czym przygotowanie się do pisania, a czym rozmowa z jego bohaterami. Co czyni „Fakty…” wyjątkowymi to liczne cytaty i odwołania do tekstów znanych i jeszcze przeze mnie nie poznanych (nadrabiam), do Autorów-klasyków reportażu, którzy i Panu Szczygłowi doradzali, którzy i Jego uczyli tej trudnej sztuki zwięzłego pisania (nie umiem). Na konkretnych przykładach Autor pokazuje nam, czym jest styl gonzo, jak trudno napisać reporterski monolog, jak poszukiwać tematu do reportażu, jak go rozpocząć, a jak spointować, czym w reportażu jest „nadbudowa”, a czym fantazjowanie. Zastanawia się nad „kłamstwem” w reportażu, samym procesem przetwarzania słów w tekst, pamięcią i zapamiętywaniem faktów, a następnie ich odtwarzaniem. Ile pułapek czyha na nieświadomego reportera!

Autor bierze pod lupę (jeśli można tak to określić) i Krzysztofa Kąkolewskiego, Ryszarda Kapuścińskiego, Hannę Krall i Trumana Capote’a. Na kartach Jego książki spotykają się Ziemowit Szczerek i Jacek Hugo-Bader, Swietłana Aleksijewicz i Martin Caparrós. Połączenia wybuchowe, genialne i jedyne w swoim rodzaju.

Opowiada o najsłynniejszych reportażach świata i tym, jak styl pisania wpłynął na ich twórców. Trochę też o sobie (słynne „Ja”), swoich wcześniejszych książkach i pierwszych tekstach, przeżyciach i spotkaniach z ludźmi.

Książka absolutnie godna polecenia (obawiam się tylko jednego: że po jej przeczytaniu wszyscy będą chcieli pisać reportaże).