Moc truchleje recenzja

Przeczytawszy tytuł i zobaczywszy okładkę pomyślałem że to opowieść o Stanie Wojennym. „Moc truchleje” – skojarzenie z Bożym Narodzeniem. A postać zomowca z siedmioma rękoma trzymającymi pałki, to graficzny synonim Stanu Wojennego.

Ale nie. To dłuższe opowiadanie Janusza Głowackiego traktuje o Polskim Sierpniu. O wydarzeniu, które zapoczątkowało zmiany ustrojowe w naszym kraju. Głównym bohaterem jest Ufnal, mało inteligentny człowiek, który sam o sobie mówi w ten sposób: „ „Nie mogę narzekać. Zbudowany jestem w wysokim stopniu topornie, jako narzędzie pracy jestem wydajny i mam szerokie zastosowanie”

Dziwny to język. Taka mieszanka nowomowy i najprostszych konstrukcji gramatycznych jakie mógł wymyślił człowiek. Taki frazes „w poprzedniej specjalności rolniczo-hodowlanej” można zastąpić o wiele prostszym „mieszkając na wsi”. Ale Głowacki jest bezczelnie konsekwentny. Utrudnia czytelnikowi czytanie kładąc pod nogi kłody nieschematycznych wyrażeń. Bywam poetą, i wiem że wymyślenie takich „wygibasów” językowych jest niczym innym jak ciężką pracą.

Zająłem się w pierwszej kolejności formą, nie bez powodu. Trudno było przebrnąć przez formę, aby odnaleźć treść. Musiałem przetłumaczyć z polskiego na nasze, aby zrozumieć o czym opowieść traktuje.

Nie jest to łatwa powieść także pod względem fabuły. Ufnal, członek PZPR, wtyka partii, być może człowiek, który podsłuchiwał ludzi opozycji, został wysłany na teren stoczni. Aby zbadać nastroje wśród stoczniowców. Wybucha strajk. Ufnal zostaje wmieszany w ruch antyrządowy. Więcej: po jakimś czasie nawraca się. Przechodzi na drugą stronę. Powiedziałem, że to niełatwa opowieść. Ze względu na … język. Ten język, o którym już mówiłem, ogranicza przestrzeń powieści.

Trzeba do tego języka przyzwyczaić się. Najlepiej przeczytać powieść dwukrotnie, zanim o niej cokolwiek się powie. Pierwszy raz aby oswoić się z gramaturą słownika powieści. Drugi raz aby przyjrzeć się treści.

Albo … odłożyć na półkę. Wiem, że powinienem rekomendować czytelnictwo. Jednak gdy widzicie że nie dajecie rady … nie zmuszajcie się. Powiem krótko: opowieść ma tak ze sto stron, a ja czytałem ją tydzień.

Forma zdominowała, niestety. Treść za to jest prosta, prościusieńka. Dawno nie czytałem takiej opowieści. Wiem, domyślam się. Głowacki chciał pokazać bezsensowność idiolektu, manierę słownikową chłoporobotnika. I trzeba przyznać, wyszło mu to dobrze. Tylko czy czytelnikowi wyszło na dobre?