Na rowerze recenzja

Witold Łukaszewski "Na rowerze. Jak ograłem PRL", Katowice, Szara Godzina, 2024.

Wspomnienia Witolda Łukaszewskiego w formie powieści. Tak najkrótszej można opowiedzieć o tej książce. Ewidentnie Autor „Jak ograłem PRL. Na rowerze” jest równocześnie głównym bohaterem tychże wspomnień. To że główny bohater nazywa się inaczej niż Witold Łukaszewski, to już problem na osobny wątek. W tym miejscu wytłumaczę pokrótce Jest taka formuła dość często spotykana w biograficznych powieściach, mówiąca że imiona i nazwiska na potrzeby powieści zostały zmienione. A jeśli Autor zmienił dane osobowe bohaterów drugiego i trzeciego planu, to również mógł zmienić tożsamość głównego bohatera. W książce spotykamy Franka Lipę.

To jednak nie powinno przeszkadzać czytelnikom w rozpoznawaniu osób i, co nie mniej ważne, miejsc o których pisze Witold Łukaszewski. To człowiek znany i popularny. Autor piosenek Maryli Rodowicz do albumu „Ach świecie”.

Jednak w pierwszym tomie Witek alias Franek jest dopiero uczniem liceum. Poznaje świat i oprowadza po nim czytelnika. A to jest Polska zaściankowa lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku. Franek przeżywa przygody „Czterech pancernych i psa”, poznaje mocne uderzenia big-beatu. Ale przede wszystkim pasjonuje się kolarstwem. Jego idolem jest Ryszard Szurkowski. Planuje kupno roweru, a to dzięki niezle prosperującemu interesowi. Chłopiec nie chce żyć stylem, który narzuca małomiasteczkowość jego rodziców. Tym rowerem który kupi, gdy skończy osiemnaście lat, ma zamiar uciec na „zgniły” zachód.

To jest świadectwo minionej epoki. Bez okłamywania Czytelnika, bez blagi, bez taniego oszukiwania. Nie wiem jaki cel miałby Witold Łukaszewski gdyby mijał się z prawdą opisując swoją młodość. Jeśli było brudno, jest o tym mowa. Jeśli nie miał czystej koszuli, pisze bez skrępowania. Jest jednak jeden wyjątek. Już chciałem napisać – mały wyjątek, lecz omyliłbym się. To jednak jest zbyt duża sprawa aby ją ominąć.

Czytelnik może poznać poprzez świat Franka, świat innych Andrzejków, Stasiów i Jędrków. Bo tak naprawdę na cały obraz Polski ( i innych państw tudzież) składają się krajobrazy tysięcy gmin i miasteczek, jak żywo przypominających ten skrawek ziemi na którym mieszkał Franek, a tak naprawdę Witek. Nie jest wykluczone że ci rówieśnicy bohatera „Na rowerze” również podziwiali Szurkowskiego. I nie jest powiedziane że bohater omawianej pozycji mógł w całości utożsamić się z młodzieżą lat 60 – tych. Podobne zmartwienia i radości. Tożsame tło historyczne, podobni spotykani ludzie.

Świat na tyle obcy od tego który przeżywamy obecnie, że aż niewiarygodne że tematem wielu recenzji jest ... kiosk ruchu. Czy ktoś wie co to jest teczka z czasopismami? Albo domyślacie się gdzie pani kioskarka załatwiała najpotrzebniejsze sprawy? Takie oto sprawy zajmują sporo miejsca w opowieści Łukaszewskiego, bo tak naprawdę pokazują mentalność ludzi żyjących w małych miasteczkach na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych dwudziestego wieku.

Równie ciekawym wątkiem dla opowieści Łukaszewskiego jest poznanie dwóch Niemców mieszkających w NRF. Zetknięcie dwóch światów: socjalistycznego i kapitalistycznego opowiedziany w prześmiewcy sposób, jest cymesem wśród innych wątków. Tu bym ośmielił się stwierdzić pewną acz ważną sprawę. Moim zdaniem Łukaszewski prowokuje rzeczywistość. O czym już pisałem w poprzednim akapicie.

Inaczej mówiąc – bohater opowieści jest nad wyraz dojrzały. Jego rozmowy z obcokrajowcami o tym mogą świadczyć. Bardzo dobrze czyta się te fragmenty książki. Właśnie. To wygląda na imaginację Autora. Być może Autor chciał aby spotkania z NRF-owcami tak wyglądały jak czytelnik czyta.

Podsumowując. Dla tych którzy pamiętają – wspomnienie. Dla tych którzy urodzili się za późno – dobra lekcja historii. Dla wszystkich – przednia zabawa.

Ocena 5/6