Żegnaj, laleczko recenzja

Zawsze z wielką przyjemnością wracam do Chandlera (w tłumaczeniu Zarzeckiego), to prawdziwy klasyk czarnego kryminału, wciąż świeżo brzmiący, w przeciwieństwie do wyleniałego Hammetta. Siłą tej książki, chyba najlepszej w dorobku Chandlera, jest jej styl, pełen wspaniałych czandleryzmów, czyli wyostrzonych, niepodrabialnych porównań, w tej pozycji mistrz przechodzi sam siebie, czandleryzm za czandleryzmem (przykłady poniżej).

A zaczyna się tak, że po siedmiu latach odsiadki wychodzi z więzienia Myszka Malloy, potężny facet, który szuka swojej dziewczyny, Velmy. W trakcie tego szukania zabija parę osób, bo to człek olbrzymi i bardzo silny, nie bardzo zdający sobie sprawę ze swojej mocy. Policja niemrawo prowadzi śledztwo, bo zabici to Murzyni, więc do akcji wkracza bohater Chandlera, prywatny detektyw Philip Marlowe, który akurat nie ma nic do roboty. Usiłuje on odszukać Velmę, a potem już się toczy, mamy wartką akcję i następne morderstwa. W trakcie śledztwa Marlowe ma swoje przygody: dostaje po głowie, faszerują go narkotykami w szpitalu-spelunie, cudem dostaje się na statek będący kasynem, a na końcu i tak dobija się do prawdy.

Książka zawiera wszystkie niezbędne składniki czarnego kryminału: skorumpowanych policjantów, którzy walą po głowie naszego bohatera, właścicieli kasyna mających w kieszeni całe miasto, trefnych lekarzy, piękną kobietę upadłą, czyli la femme fatale: „na widok której biskup zdolny by był wybić dziurę w witrażu.” Oraz jedynego sprawiedliwego w tym bagnie, czyli naszego bohatera Philipa Marlowe'a, biednego, ale uczciwego: „Poczułem, że brak mi alkoholu, dużego ubezpieczenia na życie, wakacji, domu na wsi. A miałem marynarkę, kapelusz i pistolet.”

Co charakterystyczne, wszyscy tam piją na potęgę, mamy starą alkoholiczkę, która zrobi wszystko, aby się napić: „Nalałem jej kielicha, po którym ja chodziłbym po ścianie. Chwyciła go łapczywie, wytrząsnęła sobie do gardła jak tabletkę aspiryny”. Mamy komendanta policji, który alkohol pity na służbie zagryza orzeszkami. Mamy piękną i bogatą panią ciągnącą alkohol jak gąbka: „Wydawało się, że whisky robi na niej mniej więcej takie wrażenie, jak woda na zaporze.” Wreszcie sam Marlowe popija ostro: „Pociągnąłem spory łyk whisky, od której o mały włos nie spadłem z fotela.” W ogóle wydaje się, że wszelka relacja społeczna w książce musi być podlana alkoholem. Może to odzwierciedla postępowanie Chandlera, bo wiadomo, że sam nie wylewał za kołnierz...

Marlowe często jest w kiepskim nastroju, czemu daje wyraz „Obiad za osiemdziesiąt pięć centów smakował jak zniszczona torba listonosza. Podał mi go kelner o wyglądzie zbira, który by mnie trzasnął za dwadzieścia pięć centów, za sześćdziesiąt podciąłby mi gardło, za półtora dolara plus narzut handlowy pogrzebał na morzu w beczce cementu.”

Głównie z powodu stylu, czyli czandleryzmów (przykłady powyżej, w książce jest ich dużo więcej), uważam tę pozycję za prawdziwą perłę w kolekcji czarnego kryminału.