Okruchy dnia recenzja

Z wielką ciekawością wysłuchałem tej książki w formie audiobooka, a to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że na jej podstawie powstał niezapomniany film z genialną rolą Anthony Hopkinsa, jeden z moich ulubionych. Ciekaw byłem, czy książka trzyma poziom filmu. Po drugie audiobook jest czytany przez Krzysztofa Gosztyłę, to ścisła czołówka polskich lektorów, chciałem usłyszeć jak sobie poradził z interpretacją książki. Muszę powiedzieć, że w obu przypadkach się nie zawiodłem: książka jest znakomita, na pewno nie gorsza od filmu, a interpretacja Gosztyły wprost genialna, na pewno dodaje jej jeszcze walorów.

Książka opowiada o życiu Stevensa, służącego w arystokratycznej rodzinie angielskiej w połowie XX wieku. Celem Stevensa jest stanie się kamerdynerem doskonałym no i chyba swój cel osiąga, ale płaci za to wielką cenę. Co cechuje kamerdynera doskonałego? Gdy usługuje to musi być jednocześnie uważny i niewidoczny; i oczywiście spełniać wszystkie polecenia swego chlebodawcy, nawet jeśli się z nimi nie zgadza. Jak wierny pies. A przede wszystkim winien być opanowany i nie okazywać emocji, zachować chłód i zimną krew w każdej sytuacji. I dlatego, jak twierdzi Stevens, tylko Anglicy są najlepszymi kamerdynerami, bo ludzie z Europy niestety, nie mogą powściągnąć swoich emocji. A nasz bohater skutecznie je kontroluje, i to tak skutecznie, że już sam nie wie jakie uczucia nim rządzą, nie wie co mu w sercu gra, staje się jakby automatem a nie człowiekiem. No i oczywiście rujnuje szansę na szczęście osobiste, czyli związek z panną Kenton. Przede wszystkim nie jest w stanie dostrzec owej szansy: nie zdaje sobie sprawy z tego co czuje do panny Kenton. Mimo że Stevens jest bardzo inteligentny, to z inteligencji emocjonalnej ma dwóję, z powodu tej swojej angielskości niestety.

Książka jest dużo lepsza od popularnego ostatnio serialu ‘Downton Abbey’, który relacje angielskich panów i sług przedstawia cukierkowo: jedni na górze, drudzy na dole a wszyscy, zwłaszcza ci na dole, akceptują ten stan rzeczy. U Ishiguro tak słodko nie jest, mamy prawdziwy dramat człowieka, nawet jeśli jest przez niego nie do końca uświadomiony. I myślę, że z panną Kenton jakby do czegoś doszło to i tak nic z tego by nie wyszło, no bo jak tu dzielić życie z istnym automatem, którego celem życia jest jak najlepsze służenie swemu Panu.

Wydaje mi się, że taką książkę o Anglikach mógł tylko napisać cudzoziemiec, przypomnijmy, że Kazuo Ishiguro jest z pochodzenia Japończykiem, który dość wcześnie trafił do Anglii, i tam chodził do szkół. Takie pochodzenia dało mu pewnie unikalną sposobność patrzenia trochę z boku na Anglików i sportretowanie ich w sposób niezwykle uważny a jednocześnie precyzyjny.

Pod koniec tej wspaniałej książki poczułem współczucie dla Stevensa, dla jego zmarnowanego życia. Ale co tam, jak mówi Stevens, trzeba iść do przodu...

Osobne słowa należą się interpretacji Krzysztofa Gosztyły, w mistrzowski sposób oddaje on wycofanie, chłód emocjonalny Stevensa, genialna interpretacja.