U brzegów jazzu recenzja

Książka ta nie ma charakteru ani formy podręcznika, leksykonu lub jakiegokolwiek vademecum w sprawach jazzu. Ma charakter eseju wypełnionego rozważaniami zawierającego nieco informacji i dużo zupełnie osobistych impresji. Jest pochyleniem się nad problemem- tak w przedsłowiu napisał sam autor. To jaki charakter ma ta lektura zdecyduje prawdopodobnie sam czytelnik.

Leopold Tyrmand dokonał wielkiej pracy opisując przymusową wędrówkę czarnego człowieka od zachodnich brzegów Afryki poprzez Karaiby aż do Dixielandu. Blues i jazz to gatunki, które wyrosły na polach bawełny, pszenicy i na parowcach Mississippi, które swym niewolniczym rytmem wyznaczyły synkopowy taniec.

Ciemiężeni i wyzyskiwani ludzie, niezależnie czy byli to afrykańscy niewolnicy czy polscy chłopi pańszczyźniani, czy Cyganie, w folklorze wyrażali swój prawdziwy oddech, niezanieczyszczony strachem. Tylko w nim przekazywali swój ciemiężony los, niezależnie od szerokości geograficznej. Było to wspólne wołanie lecz w różnych językach, o różnej barwie melodycznej.

Autor skoncentrował się na ewolucji jazzu, na jego wędrówce z wiejskiej prowincji, gdzie powstał, do wielkich aglomeracji miejskich, gdzie usadowił się na dobre do dziś. Zawodząca melodia afrykańskiego człowieka opuściła latyfundia wschodniego wybrzeża i powędrowała dumna i wyzwolona do miast. Stała się urbanistyczną nutą. Wszystkie pieśni z pól trzciny cukrowej, przyśpiewek robotników portowych i hymnów małomiasteczkowych kościołów trafiły na ulice Nowego Orleanu i Chicago. Krążąc nad szerokimi ulicami, brudnymi zaułkami i podejrzanymi barami nabierały innego brzmienia, nasiąkały innym, wielkomiejskim brudem, wibrowały nowowyuczonym instrumentem.

Niepiśmienni lecz wolni Murzyni zaczęli przekładać swe robotniczo-niewolnicze hymny na nuty, uczyli się grać na instrumentach, płodzili improwizację. To ta niewiedza i nieumiejętność oraz wolna, nieprzerwana energia twórcza zrodziły jazz, a nie wystudiowana struktura europejskiej muzyki.

To co najpiękniejsze w jazzie Tyrmand ubrał w słowa najwyższe - jazz staje się fenomenem syntezy, mowa być może o różnych rodzajach stopów, amalgamatów, konglomeratów, krystalizacji. Unikajcie sporów o „czystość” jazzu. „Czysty” jazz to nonsens taki sam jak „czysta” rasa.

Książka została otrzymana z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.