Eliza Orzeszkowa w swej młodzieńczej powieści tendencyjnej „Pamiętnik Wacławy”, należącej do gatunku Bildungsroman, postanowiła poruszyć „kwestię kobiecą”, a także wypowiedzieć się na temat popularnego wówczas modelu wychowania dziewcząt, polskich tradycji rodowych, polskiego ziemiaństwa, Kościoła katolickiego i modnego wówczas pozytywizmu.