Kieszonkowiec

Rzadko zdarza mi się sięgać po literaturę azjatycką, zakorzenienie w europejskim kręgu kulturowym daje poczucie komfortu odbioru, przebywania w znajomej przestrzeni, używania zrozumiałego kodu. Warto jednak dreptać także po ścieżkach, których się do tej pory nie poznało - tak jest w przypadku powieści nieznanego mi wcześniej japońskiego autora, Fuminoriego Nakamury, uważanego za jednego z ciekawszych pisarzy kryminałów w kraju kwitnącej wiśni. Dzięki wydawnictwu Kwiaty Orientu polski czytelnik ma szansę poznać pierwszą książkę Nakamury przetłumaczoną na język angielski, która w ojczyźnie zapewniła mu nagrodę im. Kenzaburō Ōe, a w Stanach została nominowana do Los Angeles Times Book Prize. Nie znam innych dzieł Nakamury, lecz dobrze rozumiem, czemu akurat to przypadło do gustu amerykańskim czytelnikom – autor buduje swój świat w znanej na Zachodzie konwencji kryminału noir. Kieszonkowiec klimatem przypomina powieści Raymonda Chandlera czy Dennisa Lehane’a, tylko czy jest z nami detektyw?

Zacznijmy od głównego i tytułowego bohatera, Nishimury, dla którego kradzież jest częścią życia, niemalże czynnością fizjologiczną, jak oddychanie. Często zdarza nam się oddychać nieświadomie, tak samo naszemu protagoniście zdarza się znaleźć w kieszeni portfele i inne przedmioty wykradzione z kieszeni nieuważnych bogatych mieszkańców Tokio; ma zasady, których nauczył się od przyjaciela, być może mentora, Ishikawy – nie obrabiać ...

Kieszonkowiec to nie zawód, to charakter. „Co to jest ukraść sto tysięcy komuś, kto ma miliard? Prawie nic.” Bohater książki kradnie od zawsze, weszło mu to tak w krew, że czasem robi to wręcz odruchowo, choć zwykle taksuje ludzi wzrokiem i precyzyjnie wybiera swoje ofiary.
Fuminori Nakamura, pisarz kryminałów, uznany za najlepszego obecnie twórcę tego gatunku w Japonii, wprowadza nas w niuanse kieszonkowego złodziejstwa i zdradza tajniki tego niełatwego procederu, w którym by osiągnąć mistrzostwo, trzeba być dobrym obserwatorem ludzkich charakterów i mieć spryt w palcach, jak „Kobieta zwana Emilie została aresztowana za kieszonkostwo, a podczas rozprawy podprowadziła sędziemu etui na okulary”.
Czemu złodziej kradnie? Chęć wzbogacenia się jest oczywista, ale też dla sportu, by sprawdzić się, udowodnić sobie i światu, że niewykonalne jest osiągalne, adrenalina w trakcie aktu kradzieży działa prawie jak afrodyzjak „Poczułem, jak drżenie wędruje od opuszków do ramienia, a ciepło stopniowo rozlewa się po całym moim ciele”.
Nasz bohater, którego imienia nie poznajemy przez całą książkę, ma pozostać jednym z wielu. Tak jak przy kradzieży wtapia się w tłum, pozostaje niezauważony, tak i jego imię zdaje się być nieistotne. „Przebierałem się za kogoś trochę bogatego, by nikt mnie nie podejrzewał; zakładam na siebie kłamstwo, bo jako kłamstwo muszę się wtopić w otoczenie”. Wrócił do Tokio po długiej nieobecności poprzedzonej ucieczką po mrocznej, mafijnej sprawie, w kt...

Jak ja lubię takie książki. Minimalistyczna, krótka i zwięzła, a przy tym intrygująca.
Książka może wydawać się niepozorna, na dodatek zostawia duży niedosyt i możliwość własnej interpretacji następnych wydarzeń. Lubię otwarte zakończenia, ale tutaj naprawdę chciałabym więcej, naprawdę mi się podobało i chętnie czytałabym dalej z nadzieją na jeszcze większy promyk pozytywnych zdarzeń, bo bardzo ich mało. Nie jest to łatwa lektura, naprawdę warto się nad nią zastanawiać w trakcie i nie połknąć jej za jednym zamachem, bo na dobrą sprawę możną ją skończyć w godzinkę. Naprawdę zachęcam przy niej do refleksji, bo można z niej wyciągnąć mnóstwo sytuacji do niej skłaniających.

Kradzieże zdarzają się co dnia, komuś ginie portfel, innej osobie zegarek a jeszcze inny człowiek traci samochód, we wszystkich tych przypadkach jest to złe, bo nikt nie powinien wyciągać rąk po cudze rzeczy, ale co kieruje takim złodziejem?
Nishimura od dawna jest kieszonkowcem, sprawnie kradnie portfele tak, że nawet okradziony nie wie, kiedy się to stało, pieniądze wydaje gdzieś na bieżąco, a resztę wrzuca do skrzynki pocztowej. Na świecie jest sam, ponieważ nie chcę nikogo narażać, niestety na jego drodze staje pewien chłopiec i jego matka a źli ludzie próbują to wykorzystać i zmusić mężczyznę do wykonania czarnej roboty, czy kieszonkowiec ulegnie szantażowi?
Kieszonkowiec, tak jak inne książki z tego wydawnictwa, wzbudził we mnie wiele emocji, książka jest piękna, ale zarazem smutna, mężczyzna potrafi zręcznie kraść, ale nie jest mu to potrzebne do życia, bo ma dużo pieniędzy, kradnie z przyzwyczajenia, ale jak to mówią, pieniądze szczęścia nie dają. Z racji tego, kim jest, nie wiąże się z nikim na stałe, nie ma żony ani dzieci, żyje sam w obskurnym mieszkaniu, co dnia wspominając znajomych Ishikawe i Saeko.
Czytając, nasuwa mi się wiele wniosków, na przykład taki, że przez przyjaciół czasami idziemy na dno, bohater mógł być zwykłym kieszonkowe, ale przez znajomego został wciągnięty w świat bezwzględnych ludzi, a z niego nie mógł już się wydostać, oni znaleźli jego czuły punkt i tam uderzyli. Kolejny wniosek jest taki, że nie da się przestać być złodziej...

Główny bohater sam zabiera czytelnika w tę historię i pokazuje, jak to wszystko wygląda z jego perspektywy. Jak łatwo jest pozbawić człowieka jego zarobku i to w zaledwie parę minut. Nie potrzeba do tego zaawansowanych narzędzi, a jedynie trochę umiejętności, czym popisze się właśnie tytułowy kieszonkowiec. Niewiele się o nim dowiadujemy. Przekazuje nam tylko parę skrawków swojej historii, dzięki czemu mamy pewien ogólny pogląd na jego postać. Jest dosyć intrygującym bohaterem, który z jednej strony z łatwością okrada każdego napotkanego człowieka, a z drugiej potrafi oddać całą zarobioną kwotę ledwo co poznanemu chłopcu. W pewnym stopniu można go nazwać Robin Hood’em, jednak niezbyt często daje nam ku temu okazję.

Sama książka jest dosyć krótka, przez co nie znajdziemy tutaj bardzo rozbudowanej historii pełnej opisów. Nie można powiedzieć jednak, że lektura jest nudna. Wciąż się coś dzieje, a bohater staje przed wieloma decyzjami. Sam styl autora jest dosyć spokojny. Wydaje się niemal, jakby opowieść została spisana przez człowieka, który nie zna pośpiechu. Mimo to akcja się nie rozwleka na tych ponad stu stronach.

Poza głównym wątkiem kieszonkowca i morderstwa uwagę przykuwa też opowieść o niewolniku. Wspomina o niej jeden z bohaterów, by zobrazować sytuację naszego kieszonkowca. Jest to ciekawa, a jednocześnie dosyć smutna historia, która — miejmy nadzieję — nigdy nie wydarzy się w rzeczywistości.

Kieszonkowiec to intrygująca i trochę spe...