Busz po polsku

"Nie wolno wrastać w tkankę żadnego kolektywu, dawać się oplatać siecią zależności, w której zaczyna się pokornieć i sądzić, że tak już musi pozostać."

"Nie muszą liczyć się z opinią i dlatego opinia nie może ich znieść. Nie ma na nich sankcji, bo w gruncie rzeczy na niczym im nie zależy. Nie wnoszą żadnych wartości, a przecież zagrażają wartościom istniejącym".

„Busz po polsku” to pierwszy zbiór reportaży Kapuścińskiego. I, mam wrażenie, trochę to czuć, ale już dosyć wyraźnie rysuje się w nich Kapuściński, jakiego znamy z późniejszej twórczości. Precyzja języka, doskonałe oko (i ucho) obserwatora, ironia oraz „trafianie w dziesiątkę” w wyciąganiu na wierzch wszelkich absurdów i niedorzeczności.

To zbiór reportaży o ludziach polskiej prowincji lat 50. i 60, ale i nawiązanie do wspomnień wojennych, bo „każdy kto przeżył wojnę, nosi ją w sobie do końca życia”. Reportaże cechuje trafne uchwycenie rzeczywistości, z jej zacofaniem, marazmem, biedą poprzez przybliżenie losu jednostki. Mamy tu całą galerię bohaterów, przedstawicieli różnorodnych środowisk: robotnicy, studenci, menele, rolnicy, wiejskie kobiety, sportowcy….

Niesamowity jest tytułowy reportaż, ukazujący niemożność wyjaśnienia obcokrajowcowi, czym jest Polska, fantastyczny jest kawałek o uciekających Niemkach, cudownie aktualna w ludzkiej mentalności jest opowieść o rzeźbiarzu i modelce.

Kto zna i czytał Kapuścińskiego, przyzna pewnie, że najlepsze jego dzieło to "Cesarz". Ktoś inny powie, że "Heban" albo "Podróże z Herodotem". Dla mnie akurat "Podróże..." były bardzo ciekawe. Wszystkie jego książki są świetne, ujmujące i charakterystyczne. "Busz po polsku" jest zbiorem krótkich reportaży - jakże plastycznych! Moim zdaniem to pozycja obowiązkowa. No i oczywiście to młody Kapuściński, ciekawa Polska sprzed tylu lat. Aż czuć zapach piwa dolatującego od waleciarzy, zapach lasu i trumny no i nieszczotkowanych zębów chłopaków z wioski, których obraz R.K. świetnie maluje (ostatnie zdanie dla tych, którzy już zdążyli przeczytać "B.pp."). Bardzo plastyczne, bardzo lekkie. Te reportaże nigdy mi się nie znudzą.

Tomik może nie powala jak Cesarz czy Szachinszach, ale przecież to teksty debiutanta :) A już wtedy powalał Kapuściński słuchem literackim i łatwością snucia opowieści.