Lata recenzja

"Lata" francuskiej pisarki Annie Ernaux mają dosyć specyficzną formę, która skojarzyła mi początkowo się z płynącym potokiem, z przelatującymi przed oczami kadrami życia, uruchomionymi nagle wspomnieniami, które nawarstwiają się dookoła głowy. Odwracamy się by ogarnąć je wzrokiem, wyłapujemy, układamy w całość, z obawą, by nic nie umknęło naszej uwadze. Z tych sekwencji wyłania się skrawek dziejów, urywek prawdziwej historii powojennej Francji, będący jednocześnie alegorią ówczesnych przemian społecznych, który mimo wszystko jest również elementem indywidualnej biografii autorki. Dwie strony jednej monety.

Co mnie tutaj mocno zaskoczyło to pewna wspólnota odczuć i doświadczeń, całkowicie ponadpokoleniowa aktualność tak wielu przeżyć i zmian, bądź braku tychże na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Często wydaje nam się, że świat szalenie pędzi do przodu, lektura "Lat" nieco w nas to przekonanie wyhamowuje.

Autopsja jednej generacji przelewa się dalej, kapiąc leniwie lecz rytmicznie i już wiemy, że do chwili obecnej w niektórych kwestiach wciąż tak niewiele się zmieniło, szczególnie w zagadnieniach dotyczących statusu i sytuacji kobiet.

Na tle wielkich zawirowań historii A. Ernaux rysuje zręcznym ruchem sylwetkę dziewczyny zaintrygowanej przemianami rewolucji obyczajowej, pojawiającym się konsumpcjonizmem, kierunkiem polityki, przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi.

Robi to w tak umiejętny, pozornie lekki, luźny sposób, dzięki któremu te treści nie przygniatają, nie wydają się męczące. Dopiero po chwili dociera do czytelnika swoisty ładunek tych wspomnień, podmuch ciężaru osłabia jednak duża doza autoironii autorki.

Przyznam, że wiele razy zaskoczyła mnie współczesność przeżyć francuskiej kobiety i jej korelacja z moją własną codziennością. Lektura "Lat" przypomina chwilami przeglądanie się w lustrze, to spojrzenie pozbawione stłumionego światła, przypominające raczej wizytę u lekarza - skrupulatne, dokładnie badanie, które nie omija niedoskonałości. Pomaga zrozumieć, że są naszą częścią.

Annie Ernaux przeprowadza nas przez szlak łączący "poczucie przyszłości" z "poczuciem niezwłoczności", uwrażliwia nas na upływ czasu, radzi zanurzyć się w pamięci, "tropić odczucia już istniejące, jeszcze nienazwane".

To proza, której trzeba poddać się ze spokojem, dać jej czas. Warto.