Lala recenzja

Nostalgiczna autora wyprawa w przeszłość. Czyta się „Lalę” jak najlepszy z pamiętników, który skrzy humorem rodem z Magdaleny Samozwaniec, specyficznej – napisałbym – przedsiębiorczości, wrodzonego sprytu, a nade wszystko – klasy. Biograficzna saga, która zaskakuje szczegółami i opisami wydarzeń prawdziwych lub nieco podkolorowanych przez tytułową Lalę, babcię autora. Jest tu zatem i dwór i ziemia, wojna i żołnierze. Jest przedmiotów opisywanie, jest ich zaczątek wielbienia – jeszcze wprawdzie mało, jeszcze ostrożnie, ale znając (nieco) dalszą twórczość pana Dehnela, widać te fascynujące zaczątki chociażby w postaci pierścionka z szafirem.

Ale jest pod płaszczykiem z pozoru banalnej opowieści o „dawnych czasach” drugie, a może trzecie dno. Lala była dla autora całym światem. To ona wprowadziła go do ogrodu wiedzy i poznania. Nauczyła czytać książki mądre i odróżniać Schopenhauera od Stockingera (kiepski żart własny). Pokazała, czym jest malarstwo, a czym bywa czasami historia. Gdzieś w tym wszystkim zauważalny był brak ojca, matka zaś pojawiała się na krótko, przelotnie. Czyżby Lala zastępowała ich oboje, była wyrocznią, księgą, pochodnią dla młodego, wchodzącego w życie chłopaka, który szukał siebie, tak zwyczajnie i „po ludzku”?

Lala to wspomnienia, zdań przypominanie. To obrazy przez słowa rysowane: „Opowieść babci (…) nie ma ram ani krańców – jest rozmyta, rozgałęziona wszerz i w głąb, nie ogarniona”. Wszystko sprowadza się do pamięci i właśnie pamięć jest ważną bohaterką powieści Dehnela. Autor spieszy się z pisaniem, zapamiętywaniem i notowaniem. Długie, po wielokroć powtarzane opowieści (tak, babciu, mówiłaś już o tym) stają się nagle strzępkami, wątki rwą się, klatki filmu marszczą i kruszą. Rozpadają się tak samo jak rozpada się kruche życie Lali.

I naprawdę pięknie to odchodzenie pan Dehnel opisał, tworząc powieść nieomal bajeczną i kompletną. „Powtarzanie rzeczy pięknych i mądrych jest piękne i mądre samo w sobie i należy do takich samych cnót, jak karmienie głodnych, opiekowanie się zwierzętami, podlewanie roślin i udzielanie jałmużny”.