Golem recenzja

Golem to powieść trudna, wymagająca. Maciej Płaza tka jakby arras, wykorzystując zdania wielokrotnie złożone. Czasami obejmują one całą stronę. Standardowy czytelnik męczy się takim stylem, więc utrzymanie uwagi przy lekturze bywa problematyczne. Jednak warto wytężyć szare komórki. Naprawdę opłaca się wzmocnić skupienie. W zamian Płaza oferuje nam absolutne czary, które mogą cofnąć czas.

Wchodzimy w życie galicyjskiego sztetla. Miejsce ocieka żydowskimi rytuałami i stylem życia, który przecież już nigdy nie wróci. Lokalne problemy są całkowicie archaiczne, jednak my zapominamy o tym, że jest przecież XXI wiek. To wielka sztuka. Płaza wykazał się ogromnym talentem, skoro mogłam stać się częścią tego wycinka przeszłości. Trochę przytłaczają szczegóły, które dla laika niewiele znaczą. Sądzę jednak, że ludzie obeznani w kulturze Narodu Wybranego docenią taką drobiazgowość. Golema polecam więc szczególnie tym czytelnikom, którzy chcą poczuć atmosferę żydowskiego miasteczka sprzed lat.

W powieści można też poznać miejscowych gojów, czyli Polaków. Widzimy ich z perspektywy Żydów, którzy patrzą na to poprzez pryzmat lokalnych napięć i różnic kulturowych. Bo w Golemie nie jest różowo między sąsiadami. Widmo pogromów ciąży nad społecznością i muszę przyznać, że tekst z Żydów robi ofiary. Jak gdyby są oni skazani na ten los bez względu na to, jakie będą ich ruchy. Tytułowy golem pełni rolę, która to potwierdza, ale nie chcę spoilerować. Przeczytajcie sami :)

Na koniec jeszcze chciałabym dodać, że w książce nie brakuje atmosfery realizmu magicznego. Chociaż są to raczej cuda i żydowska mitologia, która ożywa pośród błota i smrodu biedy galicyjskiego sztetla. W każdym razie magiczna atmosfera otacza ten świat, co stanowi dodatkowy walor. Myślę, że Golem
płazy zrobiłby furorę wśród amerykańskich Żydów, którzy w znacznej części mają swoje korzenie na polskich kresach. Chciałabym, żeby tekst został wydany za oceanem. Może byłby międzynarodowy Booker? Zawsze fajnie, jak polskie talenty są doceniane na świecie, prawda?